آشنایی با فرش اراک

آشنایی با فرش اراک

فرش اراک گونه‌ای فرش ایرانی است که در منطقه اراک بافته می‌شود. در دوره قاجار اراک یکی از مراکز مهم قالی بافی ایران بود. صنعت قالی در این منطقه از گذشته رواج داشته و قالی فراهان، قالی سرابند و قالی ساروق شهرت جهانی داشته‌اند.

تاریخچه فرش بافی در اراک :

از سابقه قالی بافی قبل از ساخت شهر اراک اطلاعات کافی در دسترس نیست. اما به‌دلیل وجود مراکز فرشبافی در اطراف اراک مانند کاشان، قم و اصفهان نمی‌توان تصور کرد که  فرش بافی در منطقه اراک سابقه کمتری از بقیه شهرهای اطرافش داشته باشد. در تاریخ اشاره شده که هنگام عبور شاپور ذوالاکتاف از فراهان در ساروق یک قالی به او هدیه داده شده‌است که مشخصاً نشان دهنده وجود قالیبافی در آن دوران در اراک است.

پس از به پایان رسیدن عهد ساسانیان، تا قرن‌ها بعد دیگر هیچ گونه شواهدی دال بر فرشبافی در این منطقه وجود ندارد. با توجه به ناپدید شدن فرش‌های بافته شده و جنگ‌های مداوم در ناحیه مرکزی ایران اطلاعاتی درباره تاسیس کارگاه‌های بزرگ فرشبافی و فرش‌های مهم وجود ندارد. فرش اراک در اواسط دوره سلطنت ناصرالدین شاه حضور چشمگیری داشت، و بعضی از فرش‌های نفیس اراک در سراسر جهان شناخته شده‌اند.

روند تجاری شدن و صادرات فرش اراک از دوران قاجار و در فاصله بین حکومت فتحعلی شاه تا ناصرالدین شاه آغاز شد.

در سال ۱۳۱۴ خورشیدی با ملی شدن صنعت فرش تولید این کالا تقریباً در اختیار تجار ایرانی و شرکت سهامی فرش ایران قرار گرفت.

انواع فرش اراک :

فرش ساروق : ساروق دهستانی است که در فاصله چهل کیلومتری شمال اراک قراردارد و  فرش های خوش بافت و رنگ ساروق  از یکی دو قرن پیش تاکنون برای دهستان ساروق شهرت فراوانی را بوجود آورده است.(در ادامه بیشتر درباره آن صحبت می کنیم)

محال: فرش محال معمولاً درشت باف است، اما از فرش مشک آباد ریزتر و مرغوب تر است. نام محال از نام محلات گرفته شده است، چون فرش های مرغوب محال در آن مرکز بافته می شود، طرح فرش محال متنوع و اغلب دارای ترنجی بیضی شکل و نقوش هراتی است. فرش محال همان ویژگی های بافته های مشک آباد را دارد، ولی فشرده تر بافته شده و رنگ بندی آن دقیق تر و شفاف تر و زیباتر است.

مشک آباد (ابراهیم آباد): مشک آباد در حوالی شهر اراک قرار دارد. قالی مشک آباد کوچک پارچه، درشت بافت و پرز بلند دارد. طرح های فرش مشک آباد اغلب میناخانی، گل حنایی و هراتی است. گره این فرش ها نامتقارن، پود آن آبی و دار معمول در این منطقه عمودی است. فرش مشک آباد به دلیل رنگرزی عالی، طرح‌های بدیع و چشم‌نواز و استفاده از پشم مرغوب شهرت بین‌المللی دارد.

فرش فراهان : فرش فراهان یکی از اولین نوع فرش‌های نسل جدید اراک است. فرش فراهان در دوره زمانی ۱۲۵۴ تا ۱۲۹۲ بافته شده است. تقریباً تمام فرش‌های فراهان با طرح هراتی و بر روی زمینه قرمز روناسی بافته شده. فرش فراهان با گره نامتقارن و به صورت تک پود بافته شده است. حاشیه این فرش‌ها تقریباً همواره به رنگ سبز مغزپسته‌ای است.