احکام نماز قضای پدر و مادر
مجموعه: احکام دینی
نماز قضای پدر بعد از فوت بر پسر بزرگ واجب می باشد
طبق نظر اکثر فقها نماز و روزه قضای پدر بر پسر بزرگ تر واجب است؛ یعنی بر پسر بزرگ تر واجب است نماز و روزه های فوت شده پدر را بعد از مرگش یا خود انجام دهد یا کسی
شرایط واجب شدن نماز قضای پدر بر پسر بزرگترشرط اول: پدر نماز را از روی عذر ترک کرده باشددر صورتی نماز قضای پدر بر پسر بزرگتر، بنابر احتیاط، واجب است که پدر آن را از روی عذر ترک کرده باشد، مثل اینکه فراموش کرده یا خواب مانده باشد یا آنکه نمازهایی که خوانده به دلیل ندانستن مسأله شرعاً باطل باشد و این در حالی بوده که وی در فراگیری مسأله کوتاهی نکرده باشد (جاهل قاصر باشد)؛ اما چنانچه نمازهایی را عمدا ترک کرده یا به علّت ندانستن مسأله‌ای که در فراگیری آن کوتاهی کرده نمازش باطل بوده، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست.
شرط دوّم: پدر در زمان حیات توانایی انجام قضای نماز را داشته باشد اگر پدر نمی‌توانسته قضای نماز را – هرچند با عمل به وظیفه نماز اضطراری مثل نماز نشسته یا خوابیده برای کسی که نمی‌تواند ایستاده نماز بخواند – انجام دهد و در همان حال ناتوانی فوت شده است، قضای آن بر پسر بزرگتر واجب نیست.
شرط سوم: پدر وصیّت نکرده باشد که برای او اجیر بگیرنداگر میّت وصیّت کرده باشد که برای نماز او اجیر بگیرند، چنانچه وصیت او نافذ باشد، مثل اینکه از ثلث مالش وصیّت کرده باشد، بر پسر بزرگتر قضاء واجب نیست و واجب است مطابق با وصیّت برای خواندن نمازهای قضای او اجیر بگیرند.
شرط چهارم: پسر بزرگتر هنگام وفات پدر، مجنون یا نابالغ نباشداگر پسربزرگتر موقع مرگ پدر، نابالغ یا دیوانه باشد، وقتی که بالغ شد یا عاقل گردید، بر او واجب نیست نماز پدر را قضاء نماید.
شرط پنجم: پسر بزرگتر شرعاً از ارث بردن ممنوع نباشداگر پسر بزرگتر به علّت یکی از اسباب محروم شدن از ارث مثل قتل پدر، شرعاً ارث نبرد، خواندن نمازهای قضای پدر بر او واجب نیست.
شرط ششم: پسر بزرگتر معلوم باشداگر معلوم نباشد که پسر بزرگتر کدام فرد است، قضای نماز پدر بر هیچ کدام از پسرها واجب نیست؛ ولی احتیاط مستحب آن است که نماز او را بین خودشان قسمت کنند یا برای انجام آن قرعه بزنند.منظور از پسر بزرگتر، بزرگ ترین پسری است که در هنگام وفات و مرگ پدر زنده باشد. بنابراین به عنوان مثال، پدری که دو پسر دارد، ولی پسر بزرگترش در حال حیات پدر، فوت شده، هنگامی که پدر می‌‌میرد پسر دیگر وی که زنده است، پسر بزرگتر محسوب می‌‌شود.
نماز قضای مادر بعد از فوت بنابر احتیاط بر پسر بزرگتر واجب می باشد
سوالات مطرح شده در مورد نماز قضای پدر و مادر ۱- آیا نماز قضاى مادر بر پسر بزرگ واجب است؟ بنابر احتیاط، واجب است.
۲- در صورتى که انسان، مقلّد مجتهدى باشد که قضاى نمازهاى فوت شده ى مادر را واجب مى داند و در زمان تقلید از آن مجتهد، مادر از دنیا برود و قضاى نماز و روزه ى او را پسر انجام ندهد و بعدا به علّت فوت آن مجتهد، رجوع به مجتهد حىّ کند و آن مجتهد زنده قضاى نماز مادر را واجب نداند، وظیفه ى فرد مکلّف چیست؟تقلید با عمل کردن به فتوى محقّق مى شود.۳- پسر بزرگ ترى که پدرش بیش از ۳۰ سال نماز و روزه ى فوت شده دارد، چگونه قضاى آن ها را به جا آورد، در حالى که خودش توانایى انجام آن را نداشته و از نظر مالى هم توانایى براى اجیر گرفتن ندارد؟تا هر مقدار را که توانایى دارد، بدون سختى و مشقت به جا آورد و هم چنین به قدر توانایى اجیر بگیرد.۴- آیا قضاى نماز و روزه پدربزرگ و مادربزرگ، در صورتى که پسر آن ها، آن قضاها را انجام نداده باشد بر نوه واجب است؟واجب نیست.۵- آیا خواندن نماز قضاى پدر، اگر پسر بزرگ نداشته باشد بر دختر واجب است؟ج. واجب نیست.۶- اگر فرزند اوّل در سنین کودکى فوت کند، آیا فرزند دوّم که اکنون ارشد و بزرگ تر است، بعد از مرگ پدر و مادر واجب است قضاى نماز آن ها را به جا آورد؟هر پسرى که هنگام مرگ پدر و مادر، فرزند ارشد است، بر او واجب است نماز را قضا نماید.۷- فرزند اوّل میّت دختر است و فرزند دوّم پسر است. آیا بر این پسر، ولد اکبر صدق مى کند؟صدق مى کند.۸- اگر پدرى دو پسر بزرگ از دو زن داشته باشد، بر کدام یک خواندن نماز قضا واجب است؟اگر آن دو پسر در سنّ مساوى باشند، نمازهاى قضا شده پدر تقسیم مى شود و هر کدام از آن دو پسر به صورت مساوى آن را قضا مى کنند و مقدار باقى مانده که قابل تقسیم نباشد به صورت وجوب کفایى بر آن دو واجب است.۹- پسرى که به تکلیف نرسیده، مى تواند نماز قضاى پدر و مادر را بخواند؟بر او واجب نیست؛ ولى اگر قدرت تشخیص خوب و بد را داشته باشد، بنابر شرعیّت عبادات او، اگر بخواند، صحیح است و نمازهایى را که خوانده به عنوان نماز پدر و مادر حساب مى شود.
۱۰- متوفى وصیّت نموده که ۳۱ اموال او را صرف نماز و روزه کنند و براى او پنج سال نماز و روزه بگیرند. اگر ورثه یا وصىّ عمل به وصیت نکردند، وظیفه ى پسر بزرگ چیست؟ و بر فرض عمل به وصیّت، اگر احتمالاً نماز و روزه قضاى او بیش از پنج سال بود، وظیفه چیست؟آن چه را که اضافه بر پنج سال، پسر بزرگ یقین به قضا شدن آن دارد، باید قضا نماید. هم چنین اگر ورثه یا وصىّ در عمل به وصیّت معصیت کنند.۱۱- شخصى مدّت چند سال فلج بوده و اکثرا در حال استراحت به سرمى برده است، و افرادى که به عیادت او مى رفتند و سلام مى کردند، صورت و لب خود را حرکت مى داده است و قادر به سخن گفتن نبوده و در این مدّت بیشتر اوقات نماز نخوانده است. آیا قضاى نمازهاى او بر پسر بزرگ تر واجب است، با این که قادر بر سخن گفتن نبوده است؟بله، قضاى آن نمازها بر پسر بزرگ واجب است. حتّى آن نمازهایى را که در این مدّت خوانده، ولى بر طبق وظیفه اش در آن حال رفتار نکرده است نیز باید قضا نماید.۱۲- شخصى که عمدا و از روى گناه نماز نمى خوانده، آیا قضاى آن ها توسّط پسر بزرگ تر، براى میّت هم فایده اى دارد؟ج. در هر صورت پسر بزرگ تر باید ترک احتیاط نکند و به وظیفه عمل کند و امید است براى میّت هم مفید باشد و از رحمت خداوند بهره ببرد.۱۳- اگر ادرار بیمارى که پسر بزرگ خانواده مى باشد، قطره قطره بیرون آید و از بیرون آمدن مدفوع نمى تواند جلوگیرى نماید، آیا با وجود این بیمارى، قضاى نماز و روزه پدر بر عهده او مى باشد؟آن چه بر عهده او است اعمّ است از این که خودش انجام دهد و یا اجیر بگیرد و در صورتى که خودش انجام مى دهد با نمازهاى خود او فرقى ندارد.
۱۴- اگر یقین دارند که پسر بزرگ تر، قضاى نماز و روزه هاى میّت را به جا نمى آورد، چه کنند؟بنابر احتیاط واجب، با رضایت ورثه، از ارث میّت، براى نمازها اجیر بگیرند.۱۵- نماز پدر و مادر بر پسر بزرگ تر واجب است، امّا او نمى تواند ایستاده نماز بخواند، در این باره چه وظیفه اى دارد؟ج. باید بنا به وظیفه اش ـ نماز نشسته ـ آن ها را به جا آورد، گرچه احتیاط مستحب این است که در صورت توانایى، دیگرى را براى نمازهاى پدر و مادر اجیر کند. ۱۶- اگر پدر و مادر نمازشان را غلط خوانده اند، آیا باید پسر بزرگ تر آن ها را قضا نماید؟ج. بله، باید قضا کند، البته در قضاى نمازهاى مادر بنابر احتیاط است.۱۷- کسى فقط یک خانه از او مانده که فرزندش در آن زندگى مى کند. آیا واجب است آن را بفروشیم و براى نماز و روزه اش اجیر بگیریم؟ج. اگر پسر بزرگ ندارد و کسى هم نیست که آن ها را به جا آورد، واجب است از همان خانه و محل فروش آن بدهند.
۱۸- با توجه به این که در سن دو سالگى پدرم فوت کرد، آیا قضاى نماز و روزه او بر من واجب است؟ج. وقتى بالغ شدید، بر شما واجب است.۱۹- پدرم با این که نمازهاى زیادى از او فوت شده، اما وصیت کرده برایش هیچ نماز قضایى به جا نیاوریم، وظیفه ى ما چیست؟وصیت او اعتبار ندارد و احتیاط، وظیفه ى شما است.۲۰- اگر پسر بزرگ تر هنگام فوت پدر، دیوانه باشد، قضاى نماز پدر و مادر به عهده ى چه کسى است؟هر وقت عاقل شد، باید به جا آورد.۲۱- شخصى وصیت کرده ثلث مالش را صرف نماز و روزه ى قضا نمایند. با ثلث مالش مى توان ۸۰ سال برایش نماز و روزه گرفت. در حالى که این شخص ۵۰ سال بیشتر عمر نکرده است. وظیفه ى ما را بیان فرمایید؟ اگر ۸۰ سال را خود او تعیین کرده، باید به وصیت او عمل شود، چون شاید نماز و روزه هاى دیگران برگردن او بوده است و اگر وصیّت متعارف بوده و مقصود او صرف نماز و روزه از ثلث بوده، زیادى از آن، مال ورثه و اگر وصیّت به کلّ ثلث بوده زیادى در خیرات مصرف مى شود.
گردآوری: بخش مذهبی بیتوته
bahjat.ir
sistani.org
