برخى از مهم ترین ابزارهای قالیبافى

 آشنایی با ابزارهای قالیبافی

تعریف ابزار قالیبافی!
ابزار وسایلى هستند که به کمک آنها قالى بافته مى شود و به دو گروه ابزار بافت فارسى و ابزار ترکى تقسیم مى شوند.

ابزار فارسى بافت:
o چاقو (کارتک): وسیله اى است داراى لبه تیز که از دو قسمت تیغه و دسته تشکیل شده است و براى بریدن سر اضافى ریشه ها استفاده مى شود و داراى اندازه هاى متفاوت است ولى معمولا طول آن حدود ٢٠ سانتیمتر است. چاقو در بعضى مناطق حالت مستقیم و راست دارد و در بعضى مناطق حالت کمانى دارد و تیغه پهنى دارد که علاوه بر بریدن پرزها براى کوبیدن و جلو کشیدن ریشه ها از آن استفاده مى شود که به نوع اخیر پاکى گویند.

o قیچى فارسى بافت: همان قیچى خیاطى است که تیغه اى به قطر ارتفاع پرزها در یکى از لبه هاى آن لحیم مى شود و در مناطق مرکزى از آن استفاده مى شود. البته در مناطقى چون اصفهان از قیچى اصفهانى استفاده مى شود که عبارتست از نوعى قیچى که مانند قیچى ترکى بافت سطح تیغه ها با دسته آن در یک سطح نیست و لبه هاى آن با ضخامت اضافى ساخته مى شود که ضخامت آن با توجه به رج شمار و ظرافت فرش متفاوت است و این ضخامت بین ٣ تا ١٢ میلى متر مى باشد.

o دفتین (شانه – کرکیت): ابزارى است که براى کوبیدن پود و ریشه هاى زده شده از آنها استفاده مى شود که داراى بدنه اى چوبى و سنگین و دسته اى برآمده مى باشد و دندانه هاى فلزى دارد و حدود ٢ کیلوگرم وزن دارد و زدن آن نیاز به مهارتى ویژه دارد چون هرگونه بى دقتى در استفاده از دفتین باعث پارگى و آسیب به تارها مى شود.

ابزار بافت ترکى
o قلاب: این وسیله از دسته و تیغه و قلاب تشکیل شده است که از قلاب براى گرفتن تارها و از تیغه براى بریدن پرزها استفاده مى شود. از نکات مهم این است که قلاب را باید موازى چله ها نگاه داشت تا تیغه آن با چله ها تماس نداشته باشد و آنها را پاره نکند.

o سیخ: وسیله اى فلزى است که براى کشیدن پودها استفاده مى شود و حالت فنرى دارد طول آن از ۴٠ تا ٨٠ سانتیمتر متفاوت است. پهناى سیخ معمولا ٢ سانتیمتر مى باشد، نوک آن داراى قلاب مى باشد که از قلاب آن براى گرفتن پودها استفاده مى شود.

o دفه (دف): ابزارى است فلزى که براى کوبیدن و محکم کردن پود و گره ها استفاده مى شود. دفه از دندانه هاى فلزى تشکیل شده که در انتها به هم متصل شده و دسته را تشکیل مى دهند.

o قیچى (مقراض): وسیله اى است فلزى که از دو قسمت دسته ها و تیغه ها تشکیل شده است که دسته ها و تیغه ها در یک سطح قرار ندارند و تیغه ها در سطح پایین ترى قرار دارند و از آن براى چیدن اضافى سر ریشه ها استفاده مى شود و استفاده از آن نیاز به مهارت فراوان دارد چون هر گونه بى دقتى در استفاده از آن باعث بره بره شدن و یا ذرتى شدن فرش مى شود.

o قشو (شانه – اره): وسیله اى است اره مانند که براى سرکشى پرزها در مناطق ترک بافت استفاده مى شود.

منبع : بیتوته