شعر عطار نیشابوری

شعر و ترانه, فرهنگ و هنر, فرهنگ و هنر ، علمی

فریدالدین ابوحامد محمد عطار نیشابوری یکی ازعارفان و شاعران بلندنام ادبیات فارسی‌ در اواخر سدهٔ ششم و اوایل سدهٔ هفتم است.عطار نیشابوری در سال ۵۱۳ هجری مطابق با ۱۱۱۹ میلادی در روستای کدکن (کنونی) در نزدیکی نیشابور دیده به جهان گشود.

به لحاظ تاریخی،شعر عطار بعد از شعر سنایی دومین اوج شعر عرفانی فارسی است و پس از شعر عطار، بلندترین قله شعر عرفانی، شعر جلال الدین مولوی است. سه موج بزرگ، سه خیزاب بلند حیرت آور در این دریا وجود دارد: اول شعر سنایی و دوم شعر عطار و سوم شعر جلال الدین مولوی. اینها سه اقلیم پهناور، سه کهکشان مستقل اند که فضای بیکرانه شعر عرفانی فارسی و بی اغراق، شعر جهان را احاطه می کنند و در ضمن کمال استقلال، سخت به یکدیگر وابسته اند و یکدیگر را تکمیل می کنند.

شعر عطار در نگاه نخستین، گاه خواننده را می رماند؛ اما شکیبایی و قدری آمادگی روحی لازم است تا به درون این باغ راه پیدا کنیم.وقتی با شعر عطار انس گرفتیم، می بینیم که در آن سوی بعضی ناهماهنگی ها، چه منظومه منسجمی از احساس و اندیشه موج می زند.

گزیده ای از اشعار عطار نیشابوری

ای هجر تو وصل جاودانی اندوه تو عیش و شادمانی
در عشق تو نیم ذره حسرت خوشتر ز وصال جاودانی

https://4s3.ir/wp-content/uploads/2021/03/arrow-down.gifhttps://4s3.ir/wp-content/uploads/2021/03/arrow-down.gifشعر عطار https://4s3.ir/wp-content/uploads/2021/03/arrow-down.gifhttps://4s3.ir/wp-content/uploads/2021/03/arrow-down.gif

بی یاد حضور تو زمانی کفرست حدیث زندگانی
صد جان و هزار دل نثارت آن لحظه که از درم برانی

کار دو جهان من برآید گر یک نفسم به خویش خوانی
با خواندن و راندم چه کار است؟ خواه این کن خواه آن، تو دانی

گر قهر کنی سزای آنم ور لطف کنی سزای آنی
صد دل باید به هر زمانم تا تو ببری به دلستانی

گر بر فکنی نقاب از روی جبریل شود به جان فشانی
کس نتواند جمال تو دید زیرا که ز دیده بس نهانی

نه نه، که به جز تو کس نبیند چون جمله تویی بدین عیانی
در عشق تو گر بمرد عطار شد زنده دایم از معانی

ادامه مطلب

هنر معماری آب

گم شدم در خود چنان کز خویش ناپیدا شدم شبنمی بودم ز دریا غرقه در دریا شدم

سایه ای بودم ز اول بر زمین افتاده خوار راست کان خورشید پیدا گشت ناپیدا شدم

ز آمدن بس بی نشان و ز شدن بی خبر گو بیا یک دم برآمد کامدم من یا شدم

نه، مپرس از من سخن زیرا که چون پروانه ای در فروغ شمع روی دوست ناپروا شدم

در ره عشقش قدم در نِه، اگر با دانشی لاجرم در عشق هم نادان و هم دانا شدم

چون همه تن می بایست بود و کور گشت این عجایب بین که چون بینای نابینا شدم

خاک بر فرقم اگر یک ذره دارم آگهی تا کجاست آنجا که من سرگشته دل آنجا شدم

چون دل عطار بیرون دیدم از هر دو جهان من ز تأثیر دل او بیدل و شیدا شدم

مجمعی کردند مرغان جهان آن چه بودند آشکارا و نهان

جمله گفتند: «این زمان در روزگار نیست خالی هیچ شهر از شهریار

یکدیگر را شاید ار یاری کنیم پادشاهی را طلب کاری کنیم»
پس همه با جایگاهی می آمدند سر به سر جویای شاهی آمدند

هد هد آشفته دل پر انتظار در میان جمع آمد بی قرار
گفت: «ای مرغان منم بی هیچ ریب هم برید۱ حضرت۲ و هم پیک غیب

پادشاه خویش را دانسته ام چون روم تنها چو نتوانسته ام
لیک با من گر شما همره شوید محرم آن شاه و آن درگه شوید

هست ما را پادشاهی بی خلاف در پس کوهی که هست آن کوه قاف۳
نام او سیمرغ۴ سلطان طیور او به ما نزدیک و ما زو دور دور

در حریم۵ عزت است آرام او نیست حد هر زبانی نام او
صد هزاران پرده دارد بیشتر هم ز نور و هم ز ظلمت پیش تر

هیچ دانایی کمال او ندید هیچ بینایی جمال او ندید
بس که خشکی بس که دریا بر ره است تا نپنداری که راهی کوته است

ادامه مطلب

علت پرورش بچه های با استعداد در سیستم آموزشی شرقی ها

شیرمردی باید این ره را شگرف ز آنکه ره دور است و دریا ژرف ژرف،
جمله ی مرغان شدند آن جایگاه بی قراری از عزت آن پادشاه

شوق او در جان ایشان کار کرد هر یکی بی صبری بسیار کرد
عزم ره کردند و در پیش آمدند عاشق او، دشمن خویش آمدند

لیک چون بس ره دراز و دور بود هر کسی از رفتنش رنجور بود
گرچه ره را بود هر یک کارساز هر یکی عذری دگر گفتند باز

جمله ی مرغان چو بشنیدند حال سر به سر کردند از هدهد سؤال
که:«ای سبق برده۶ زما در رهبری ختم کرده بهتری و مهتری

ما همه مشتی ضعیف و ناتوان بی پر و بال و نه تن نه توان
کی رسیم آخر به سیمرغ رفیع گر رسد از ما کسی باشد بدیع»

هدهد آن گه گفت: «ای بی حاصلان عشق کی نیکو بود از بد دلان
ای گدایان چند از این بی حاصلی راست ناید عاشقی و بد دلی

تو بدان کان گه که سیمرغ از نقاب آشکارا کرد رخ چون آفتاب
سایه ی خود کرد بر عالم نثار گشت چندین مرغ هر دم آشکار

صورت مرغان عالم سر به سر سایه ی اوست این بدان ای بی خبر
دیده ی سیمرغ بین، گر نیستت دل چو آیینه منور نیستت

چون همه مرغان شنودند این سخن نیک پی بردند اسرار کهن
جمله با سیمرغ نسبت یافتند لاجرم در سیر رغبت یافتند

زین سخن یکسر به ره باز آمدند جمله هم درد و هم آواز آمدند
زو بپرسیدند: «ای استاد کار چون دهیم آخر در این ره دادکار؟

ادامه مطلب

شیشه های جدید ذوب یخ در خودروهای فولکس واگن

زان که نبود در چنین علمی مقام از ضعیفان این روش هرگز تمام»
هدهد رهبر چنین گفت آن زمان که: «آن که عاشق شد نیندیشد ز جان

چون دل تو دشمن جان آمده ست جان برافشان ره به پایان آمده ست
عشق را با کفر و با ایمان چه کار عاشقان را لحظه ای با جان چه کار

عاشق آتش بر همه خرمن زند اره بر فرقش نهند او تن زند۷
درد و خون دل بباید عشق را قصه ای مشکل باید عشق را»

چون شنودند این سخن مرغان همه آن زمان گفتند ترک جان همه
برد سیمرغ از دل ایشان قرار عشق در جانان یکی شد صد هزار

عزم ره کردند عزمی بس درست ره سپردن را باستادند چست
جمله گفتند: «این زمان مارا به نقد۸ پیشوایی باید اندر حل عقد۹

قرعه افکندند بس لایق فتاد قرعه شان بر هدهد عاشق فتاد
جمله او را رهبر خود ساختند گر همی فرمود سر می باختند

هدهد هادی چو آمد پهلوان تاج بر فرقش نهادند آن زمان
صد هزاران مرغ در راه آمدند سایه دان ماهی و ماه آمدند

چون پدید آمد سر وادی ز راه النفیر۱۰ از آن نفیر بر شد به ماه
هیبتی زان راه بر جان اوفتاد آتشی در جان ایشان اوفتاد

جمله ی مرغان ز هول و بیم راه بال و پر پُرخون برآوردند آه
راه می دیدند پایان ناپدید درد می دیدند درمان ناپدید

و آن همه مرغان همه آن جایگاه سر نهادند از سر حسرت به راه
سال ها رفتند در شیب و فراز صرف شد در راهشان عمری دراز

آخر الامر از میان آن سپاه کم کسی ره برد تا آن پیشگاه
باز بعضی بر سر کوه بلند تشنه جان دادند در گرم۱۱ و گزند

ادامه مطلب

چشمه و سنگ (نیمایوشیج)

باز بعضی در بیابان را زتف آفتاب گشت پرها سوخته دل ها کباب
باز بعضی در بیابان خشک لب تشنه در گرما بمردند از تعب۱۲

باز بعضی ز آرزوی دانه ای خویش را کشتند چون دیوانه ای
باز بعضی سخت رنجور آمدند باز پس ماندند و مهجور آمدند

باز بعضی از عجایب های۱۳ راه باز استادند هم بر جایگاه
باز بعضی در تماشای طرب تن فرو دادند فارغ از طلب

عاقبت از صد هزاران تا یکی بیش نرسیدند آن جا ز اندکی
عالمی بر مرغ می بردند راه بیش نرسیدند سی آن جایگاه

سی تن بی بال و پر، رنجور و مست۱۴ دل شکسته جان شده، تن نادرست
حضرتی دیدند بی وصف و صفت برتر از ادراک عقل و معرفت

رقعه یی۱۵ بنهاد پیش آن همه گفت: «برخوانید تا پایان همه»
چون نگه کردند آن سی مرغ زار در خط آن رقعه ی پر اعتبار۱۶

هر چه ایشان کرده بودند آن همه بود کرده نقش تا پایان همه
کرده و ناکرده ی دیرینه شان پاک گشت و محو گشت از سینه شان

چون نگه کردند آن سی مرغ زود بی شک آن سیمرغ آن سی مرغ بود
خویش را دیدند سی مرغ تمام بود خود سیمرغ سی مرغ تمام

چون به سوی سیمرغ کردندی نگاه بود این سیمرغ این کاین جایگاه
ور به سوی خویش کردندی نظر بود این سیمرغ ایشان آن دگر

ور نظر در هر دو کردندی به هم هر دو یک سیمرغ بودی بیش و کم
بود این یک و آن یک بود این در همه عالم کسی نشنود این

ادامه مطلب

زندگی نامه جان گودریک؛ اعجوبۀ ستاره شناسی

آن همه غرق تحیر ماندند بی تفکر و ز تفکر ماندند۱۷
چون ندانستند هیچ از هیچ حال بی زفان کردند از حضرت سؤال

کشف این سر قوی درخواستنند حال مایی و تویی درخواستند
بی زفان آمد از آن حضرت خطاب کاینه است این حضرت چون آفتاب

هر که آید خویشتن بیند در او     جان و تن هم جان و تن بیند در او
محو او گشتند آخر بر دوام         سایه در خورسید گم شد و السلام
لاجرم این جا سخن کوتاه شد            رهرو و رهبر نماند و راه شد

_____________________

پانوشت:
۱- برید: قاصد، نامه بر، پیک
۲- حضرت: درگاه، پیشگاه، در این جا درگاه حق تعالی.
۳- قاف: نام کوهی افسانه ای، قدما خیال می کردند که تمام خشکی های زمین به کوهی عظیم منتهی می شود که آن را قاف می نامیدند و تصور می کردند که این کوه گرداگرد خشکی کشیده شده است. قاف در اصطلاح عرفا، عالم کبریا و بی نیازی است
۴- سیمرغ: عنقا، نام مرغی افسانه ای است
۵- حریم: آن چه از پیرامون خانه و عمارت که بدان متعلق باشد مکانی که حمایت و دفاع از آن واجب باشد.، مکان امن .
۶- سبق: پیش بردن است در تاختن و تیر انداختن. سبق بردن: پیشی گرفتن در مسابقه.
۷- تن زدن: خاموش شدن، سکوت کردن.
۸- به نقد: فعلاً، حالا
۹- حل و عقد: گشادن و بستن، انجام دادن امور.
۱۰- نفیر: فریاد، ناله
۱۱- گرم: غم و اندوه، زحمت سخت، گرفتگی دل، دلگیری.
۱۲- تعب: خستگی، سختی، مشقت.
۱۳- عجایب ها: جمع عجیبه، قدما گاهی جمع های مکسر را با علامت های جمع فارسی دوباره جمع می بسته اند.
۱۴- مُست” گله و شکایت، غم . اندوه.
۱۵- رقعه: کاغذی که روی آن نویسند، مکتوب.
۱۶- اعتبار: پند گرفتن، عبرت گرفتن، ارزش.
۱۷- ماندن: خسته شدن، باز ماندن، عاجز شدن.

منبع : بیتوته

اشتراک گذاری ....

نوشتهٔ پیشین شعر امام زمان نوشتهٔ بعدی شعر حضرت فاطمه (س)