صنایع دستی شیراز

صنایع دستی شیراز

خاتم سازی
خاتم سازی در واقع آراستن سطح اشیاء چوبی به صورتی شبیه به موزائیک با مثلثهای کوچک است و این مثلثها هر چه ظریف تر و طرحها و اشکالی که با این مثلث ها بوجود می آید هر چه منظم تر باشد خاتم مرغوبتر است . البته مرغوبیت مواد اولیه به کار رفته در خاتم نیز باعث بالا بردن ارزش آن می گردد .

سفالگری
مهمترین مواد اولیه در کار سفالگری : گل، ماسه و مواد سوختنی است . گِل رس به خاطر داشتن اکسید آهن و آهک دارای خاصیت شکل گیری و چسبندگی است و میتوان با آن ظرفهای غیر قابل نفوذ ساخت . برای تهیه سفال ابتدا گِل را از معدن به محل کارگاه نموده و سپس مقداری معین آب و ماسه به آن می افزایند . پس از اینکه گل و ماسه و آب کاملاً با هم مخلوط شد و آماده گردید ، گل به قطعاتی با اندازه های مورد نیاز تقسیم می شود و هر قسمت را به طور جداگانه روی چرخ سفالگری گذاشته و شروع به چرخکاری می نمایند .

شیشه گری
شیشه جسمی است شفاف ، شکننده و ترکیبی از سیلکیکاتهای قلیایی که این اجسام را در کوره ذوب می نمایند و به وسیله دست یا به کمک قالب های مخصوص به آنها شکل می دهند . اشیایی که از مناطق مختلف کشور نظیر شوش ، ری ، ساوه و نیشابور از زیر خاک به دست آمده نشان دهنده ساخت اینگونه ظروف در اکثر نقاط کشور در گذشته های دور می باشد . ظروف شیشه ای در اوایل دوره اسلامی بیشتر شامل بطری ، قوری ، گلدان و فنجان بوده است که برای مصارف خانگی به کار می رفته است . برخی اشیاء باقی مانده متعلق به قرون هشتم و نهم میلادی است که بدون تزئین می باشد . همچنین تعدادی دکمه شیشه ای که طی یکی از حفریات ناحیه حسنلو بدست آمده متعلق به عهد هخامنشی است که بروجرد و رونق شیشه گری در آن عصر گواهی می دهد .

قلمزنی
آنچه امروز به عنوان قلمزنی شناخته می شود و مصنوعات فراوانی اعم از مس و برنج به وسیله آن تزئین می گردد در ایران دارای سابقه ای بسیار طولانی است . از آثار فلزی دوره هخامنش نمونه های بسیاری به دست نیامده تا دورنمای رواج این هنر در آن دوران را مشاهده کنیم ولی مجموعه ظرفها و بشقابهای نقره و طلای عصر ساسانی که به دست استادان ایرانی قلم خورده است و سلاطین این سلسله را در بزم یا رزم و شکار نشان می دهد و در موزه “ارمیتاژ” شهر لنینگراد نگاهداری میشود رواج صنعت قلمزنی را در آن عصر تأیید می کند . در دوران اسلامی تاریخ ایران صنعت قلمزنی رواج فوق العاده داشته است و شاهد بر این مطلب مجموعه ابریقهای برنزی و آثار زیبای فلزی از نوع بخوردان و ظرفهای آبخوری است که به شکل حیوانات و پرندگان ساخته شده و بیشتر آنها در خراسان و همدان و ری و سمرقند به دست آمده است .

گلیم بافی
آسودن بر روی کف پوشی گرم و نرم در پی روزی پرکار و سخت ، امید و توانی است برای برخوردی دوباره با واقعیتهای سخت و شیرین کار روزمره و تأمین معیشت خانواده . نخستین کف پوش بشر اولیه پوست حیوانات بود ولی پس از گذشت هزاران سال وقتی توانست کم کم مواد اولیه طبیعت را به میل خود شکل دهد ، به فکر ساخت بالاپوشی برای خود و کف پوشی برای محل سکونتش افتاد . اولین کف پوشهای ساخته انسان حصیر و بوریاست و به تدریج بافت زیراندازهای پشمی را نیز آموخت . در کاوش های باستان شناسی در شرق جزیره آناتومی و بقایای یک گلیم ۷۷۰۰ ساله به دست آمده است ولی به طور کامل به علت آسیب پذیری مواد اولیه گلیم و نمونه های چندانی از گذشته های دور موجود نیست . قدیمی ترین نمونه به دست آمده گلیم ایران و قطعه گلیمی متعلق به دوره اشکانی است .

معرق
هنر معرق روی چوب ، یکی از رشته های پر پیشینه صنایع دستی ایران است که به نسبت سایر صنایع چوب از قبیل خاتم ، منبت ، نازک کاری چوب ، خراطی و بافت سبد و حصیر دارای قدمت بیشتری است و طبق اسناد و مدارک موجود با وجودی که زادگاهش هند است اما از روزگارانی خیلی دور به ایران راه یافته و هنرمندان و صنعتگران ایرانی تکمیل کننده و گسترش دهنده آن بوده اند . این “هنر صنعت” که در ابتدا تلفیقی از چوب و فلز بود ، به کمک ذوق و اندیشه معرق سازان هنرمند ایرانی تغییر شکل داد و صنعتگران کشورمان به جای یک نوع چوب که معمولاً متن اصلی دست ساخته ها را تشکیل میداد ، به استفاده از انواع چوب با رنگهای مختلف پرداختند .

منبت کاری
منبت کاری هنری است مشتمل بر حکاکی و کنده کاری بر روی چوب بر اساس نقشه ای دقیق این تعریف اصولی منبت کاری است .

مینیاتور
واژه “مینیاتور” که مخفف شده کلمه فرانسوی “مینی موم ناتورال” و به معنی طبیعت کوچک و ظریف است و در نیمه اول قرن اخیر و حدوداً از دوره قاجاریان وارد زبان فارسی شده ، اصولاً به هر نوع پدیده هنری ظریف (به هر شیوه ای که ساخته شده باشد) اطلاق می شود و در ایران برای شناسایی نوعی نقاشی که دارای سابقه و قدمتی بسیار طولانی است به کار می رود .

نمدمالی
نمد ساده ترین نوع کف پوش است و ساخت آن احتیاج به دستگاه خاصی دارد . در نمد مالی در واقع از خاصیت طبیعی پشم که عبارت از در هم پیچیدن الیاف آن در اثر رطوبت و فشار است استفاده می شود . احتمال دارد که اولین بار بافندگانی که الیاف پشمی خود را شسته و برای گرفتن رطوبت آن با چوبدستی ضربه هایی به پشم می زده اند ، موفق به کشف این خصوصیت پشم و در نتیجه موفق به بوجود آوردن صنعت نمدمالی شده باشند .

منبع:parsiking.com