ماهی پیرانا
مجموعه: گیاهان،حیوانات و آکواریوم
ماهی پیراناماهیهای پیرانا به خاطر قدرت تایید شده شان در بلعیدن حیوانات بزرگ –و حتی انسانها- در زمانی کم شناخته شده هستند. اگرچه تا کنون رویدادی از مرگ انسان به وسیله ی این ماهی ثبت نشده است. بر خـلاف انسانـها پیرانا را برای مصرف غذایـی صیـد می کنند زیرا گوشت پیرانا خوش طعم و مطبوع است.پیرانا معمولا از ماهیهای کوچکتر تغذیه می کند و این کار اغلب به سادگی با گازگرفتن از فلس یا باله ی آنها صورت می پذیرد. ولی این ماهیها تحت شرایط معین به خصوص اگر در یک دریاچه ی خشک به دام بیافتند به هر نوع حیوان دیگری که اشتباهاً در آب بیافتد حمله خواهند کرد.
البته فقط چهار یا پنج گونه از مجموع ۲۰ گونه ی پیرانا از این لحاظ خطرناک هستند.ماهی های پیرانا منطقه هایی از آبهای آمریکای جنوبی را که دارای آبهای تازه است به عنوان محل زندگی انتخاب می کنند، و گونه های گوشتخوار درقالب دسته های بزرگ ماهی به سوی خون و همچنین حرکت در آب جذب می شوند.بعضی از قبایل هندی ساکن آمریکای جنوبی به طور سنتی از دندانهای پیرانا به عنوان ابزارهای بریدن استفاده می کنند.محل زندگی پیرانای شکم سرخ یک منطقه ی کاملا وسیع در آمریکای جنوبی است و تقریباً در هر شاخه از رودخانه ی آمازون لانه می گزیند.با این که پیرانا به درنده خویی مشهور است، کودکان هندی بدون هیچ درنگی به درون رودخانه هایی می پرند که پر از پیراناست. زیرا افراد محلی می دانند که پیرانا هیچگاه در رودخانه ای که پر از انواع ماهی های ریز است، به انسان حمله نمی کند. زیرا در آنـجا غذای کافـی برای او وجـود دارد.
پیرانـاها فقط در صورتـی خطرناک می شوند که بدون غذای کافی در مردابهای در حال خشک شدن اسیر شوند و شدیدا به حال گرسنگی بیافتند.با این همه پیرانا ماهی مهاجم و درنده ای است که باید با احترام قابل ملاحظه ای در آکواریومها نگه داشته شود زیرا ممکن است با دندانهای غیرعادی خود صاحبان آکواریوم را گاز بگیرد!با این همه بسیاری از افراد ممکن است علاقه داشته باشند پیرانا را در آکواریومهای شخصی نگه داری کنند. در واقع باید گفت پیرانا – مخصوصا ماهی بالغ- برای یک آکواریم خانگی مناسب نیست. البته یک گروه از ماهیهای جوان پیرانا را می توان چندین مـاه در یک آکواریـوم ۱۵۰ لیتری نگهداری کـرد ولی وقتی ماهیـها بالـغ می شوند به طور معنی داری به افزایش فضای زیست احتیاج پیدا می کنند.با این که ماهیهای پیرانا به طور دسته جمعی زندگی می کنند ولی هر فرد بالغ از اجتماع این ماهیها به فضای امن کافی برای زندگی نیاز دارد.
و در صورت محدود شدن فضای زیست آنها یک جریان دور زننده به وجود می آید به این صورت که ماهیهای بالغ نسبت به هم عصبانی و متشنج و بسیار پرخاشگر می شوند. و به زودی حملات جدی و شدیدی را آغاز می کنند که در پایان فقط ماهیهای قویتر از این برخوردها جان به در می برند و این حالت برای ماهی پیرانا به هیچ وجه مناسب نیست زیرا همان طور که گفته شد پیرانا یک ماهی اجتماعی با زندگی دسته جمعی می باشد.
به طور متوسط برای هر پیرانای بالغ به اندازه ی ۱۰۰ لیتر حجم باید در نظر گرفته شود که این به معنی ۶۰۰ لیتر برای شش پیرانای بالغ می باشد.جنسیت پیرانا قبل از بلوغ از نظر ظاهری قابل تشخیص نیست (هر دو ۱۲ سانتیمتر طول دارند)، ولی در هنگام بلوغ پیرانای نر دارای پوستی تیره تر و پیرانای بالغ دارای شکمی بزرگتر می شود.ماهیهای پیرانا برخلاف دیگر اعضای خانواده ی خود یعنی کاراسینها، تخمهای خود را نمی خورند بلکه از آنها مراقبت می کنند.نام «پیرانای شکم سرخ» به دوگونه ی مختلف از ماهی پیرانا اطلاق می شود که عبارتند از: پیگوسنتروس نترری (مربوط به مناطق آمازون و راه آبهای آن)، پیگوسنتروس پیرایا (که یک نمونه ی ۵۷ سانتیمتری از این جنس بوده و فقط در ریو سان فرانسیسکو یافت می شود).سایر گونه های بدنامی که اعضای جنس سراسالموس هستند، مثل پیرانا به وحشی بودن معروف نیستند.یک واقعیت جالب توجه در مورد ماهیهای پیرانا این است که آنها دندانهای خود را مانند جنس کروکودیل، در طول دوران زندگیشان جایگزین می کنند.
البته آنها به جای جایگزین کردن دندانها به طور یکی یکی، کل ردیف دندانهایشان را به چهار قسمت تقسیم کرده (یعنی هر ردیف به دو قسمت)، و سپس هر یک چهارم از دندانها را که جایگزین کردند نوبت به یک چهارم بعدی می رسد و همین طور تا آخر؛ و این روند بدان معنی است که در یک زمان حداکثر یکی از چهار قسمت تعیین شده ممکن است بدون دندان باقی بماند.
و دندانهای جدید دو روز بعد در جای دندانهای قبلی که افتاده اند، رویش پیدا می کند. علت این نحو ریختن دندان، شکل خاص استخوان بندی دندانی در پیرانا است که در آن هر دندان در دندانهای اطراف خود قفل می شود. و این یعنی در بین دندانهای پیرانا درز وجود نداشته و لثه ی آن نیز فقط در قسمت فوقانی دندانها بوده و تا بین دندانها پیش روی نمی کند پس کل ردیف دندانها مثل لبه ی یک چاقوی برنده به هم چفت می شوند که این قابلیت به آنها امکان می دهد تکه های بزرگی از گوشت شکار خود را به آسانی پاره کنند.
و نیازی به یاد آوری نیست که دندانهای پیرانا به قدری محکم و سخت هستند که می توانند این لبه ی تیز را تا مدت زیادی حفظ کنند. و در صورت کند شدن آن پیرانا دندانهای خود را همانطور که شرح داده شد، جایگزین می نماید.این ماهیهای قوی دارای بدنی به رنگ نقره ای و طوسی و شکمی به رنگ قرمز هستند و هنگامی که دندانهای تیز و برنده ی خود را نمایش می دهند بسیار تهدیدآمیز به نظر می رسند. همچنین وقتی در برابر نور خورشید قرار می گیرند بدن آنها تلألو طلایی رنگی از خود نشان می دهند.نحوه ی تولیدمثل این ماهیها به این صورت است که پس از جفتگیری ماهی ماده تخمریزی می کند و ماهی نر وظیفه ی مراقبت از تخمها را بر عهده می گیرد. در طول مدت محافظت از تخمها ماهی نر بسیار پرخاشگر است و به هیچ ماهی دیگری اجازه ی نزدیک شدن به توده ی تخمها را نمی دهد.۵۰۰ گونه از پیرانا وجود دارد که بیشتر آنها گیاهخوار هستند و بیشتر ترجیح می دهند از میوه به عنوان غذا استفاده نمایند.در هر حال گونه ی مورد بحث از پیرانا، یک جانور گوشتخوار است و اگر در شرایط سختی از نظر تأمین مواد غذایی قرار گرفته باشد، حتی ممکن است انگشت فردی را هم که با بی احتیاطی در آب قرار گرفته است، گاز بگیرد.
همین طور در حالت عادی پیرانا به انسان یا هر نوع جانور دیگر که زخمی شده باشد و در آب قرار گرفته باشد نیز حمله ور می شود. به طور مثال اگر یک گاو زخمی از روی یک پل به درون رودخانه ای که پیرانا در آن زیست می کند، پرت شود در حدود ۱۵ دقیقه ی بعد استخوانهای گاو بر روی آب مشاهده می شود. و این کار معمولاً توسط یک گروه از پیراناهای بالغ قابل انجام است.در حقیقت به طور قطع ماهی های پیرانا یکی از درنده خوترین ماهی های شناخته شده در نوع خود می باشند. و از این حیث در آمریکای غربی مشهور می باشند. ولی بر اساس مطالعات برخی محققان بسیاری از گونه های پیرانا بی خطر می باشند و تنها گونه ی گوشتخوار این موجود همان پیرانای شکم سرخ( Serrasalmus Nattereri ) می باشد.
بر اساس تحقیقات دانشمندان جمعیتهای وسیع از پیرانای شکم سرخ برای به دست آوردن غذا به آن حمله می کنند، بلکه باید با نا امیدی اعلام کرد که این جانوران خود را استتار می کنند و سپس به آرامی به طعمه نزدیک می شوند و در موقعـیت مناسب به آن حملـه ور شده و آن را می ربایند. همچنین مطالعات نشان می دهد که پیرانای شکم سرخ ترجیح می دهد از ناحیه ی باله ی دمی یا فلس طعمه –در صورتی که ماهی باشد- تغذیه کند، تا این که آن را یک جا ببلعد.یکی از محققان در جریان بررسیهای خود در مورد گستره ی زندگی ماهیهای پیرانا، به جنوب آمریکا سفر می کند و در آنجا در می یابد که شمار کثیری از این ماهیها در رودخانه های آمریکای جنوبی وجود دارند و تعداد آنها بسیار بیشتر از مقداری است که تصور می شد.
همچنین در رودخانه های ونزوئلا و پرو بیشتر گونه های بی خطر این ماهی یافت می شوند. ولی در آبهای این مناطق نیز انواع درنده ی این جانور وجود دارند که ماهیگیران محلی با قرار دادن طعمه هایی از گوشت آنها را شکار می کنند که باید گفت این کار به مهارت زیادی احتیاج دارد زیرا در صورتی که ماهیهای پیرانـای بزرگـی به طرف طعمه جذب شوند آن گاه خطر خود صیاد را نیز تهدید خواهد کرد.همان طور که می دانید ماهیها خونسرد هستند و تا کنون به طور تخمینی ۲۰۰۰۰ گونه ماهی شناخته شده است که بعضی از گونه های آنها تنها محدوده ی کوچکی از تغییـرات محیط زیسـت خود را تحمل می کنند.
در میان ماهیها ماهی پیرانا به خانواده ی کاراسین تعلق داردکه ۱۱۰۰ گونه دیگر علاوه بر پیرانا در این خانواده قرار دارند و بدین ترتیب این خانواده بزرگترین گروه از ماهیها را در میان خانواده های ماهیان ساکن آبهای شیرین، تشکیل می دهد.
همه ی ماهیهای خانواده ی کاراسین دارای بدنی رنگی با رنگهای روشن و درخشان هستند. نیز در این خانواده گونه های گوشتخوار و گیاهخوار با هم وجود دارد. و بسیاری از گونه ها مثل پیرانای شکم سرخ اجتماعی زندگی می کنند.از میان ۱۱۰۰ گونه ماهی موجود در خانواده ی کاراسین در حدود ۳۰ گونه مربوط به پیرانا می شود که در مورد رفتار آنها از لحاظ درنده بودن مبالغه شده است زیرا همان طور که گفته شد فقط گونه های محدودی گوشتخوار بوده و از این میان فقط پیرانای شکم سرخ می تواند برای انسان خطرناک باشد. و بومیان آمریکای جنوبی نیز از این مطلب آگاه بوده و به راحتی در رودخانه هایی که گونه های مختلف پیرانا در آن زندگی می کند، شنا می کنند و حتی گوشت پیرانا یک منبع رایج غذایی برای مردم آن سرزمین به شمار می رود.پیرانای شکم سـرخ ماننـد سایر ماهیهای گوشتخوار به بوی خون در آب حساس می باشد و در حقیقت مکانیسم جذب این راهی به سمت طعمه همان احساس بوی خون در آب می باشد و در گونه های بزرگتر این حساسیت بیشتر نیز می شود.
همان طور که گفته شد دندانهای پیرانا برای تکه کردن و بلعیدن طعمه سازش یافته است؛ شکل دندانهای او مثلثی و بسیار تیز است تا جایی که بومیان مناطق آمازون از دندانهای پیراناهای بزرگ برای ساختن نوعی قیچی استفاده می کنند.پیراناها در طول به ثمر رسیدن تخمهایشان دارای یک رفتار بسیار تهاجمی هستند و به هیچ ماهی دیگری اجازه ی نزدیک شدن به قلمرو خود را نمی دهند.گستره ی انتشار این ماهی به طور عمده در شمال آمریکای جنوبی است. این ماهی برای نگهداری در آکواریوم ماهی مناسبی به شمار می رود به شرط آن که اندازه ی آکوایوم با افزایش سن او افزایش یابد و همچنین این ماهی به کیفیت آب بسیار حساس است و بایستی آب با pH و کیفیت مناسب برای او تهیه کرد (موارد مورد نیاز برای نگهداری پیرانا در آکواریوم در جدول مورد نظر آمده است).پیرانای شکم سرخ بیشتر عمر خود را بی حرکـت می گذراند ولی در صورت نیاز می تواند با سرعت غیر قابل انتظاری شنا کند.در حقیقت باید گفت این ماهی در مناطق آمریکای جنوبی در جایی که زیستگاه او محسوب می شود، شهرت زیادی به درندگی و خونریزی دارد. این ماهی به صورت دسته جمعی در آبهای کم عمق زندگی می کند و می تواند به هر موجودی که ممکن است بر حسب اتفاق در رودخانه پرت شود حمله کرده و در مدت زمان خیلی کمی اسکلت او را خالی از گوشت پس بفرستد!
به هر حال توصیه می شود اگر مایل به خرید یک ماهی زیبا و با شکوه برای آکواریوم خود هستید، قبل از تصمیم گیری در مورد خرید پیرانا همه ی اطلاعات لازم در مورد ایم ماهی گوشتخوار را به دست آورید. زیرا در صورت عدم اطلاع از موراد لازم ممکن است در انتها از خرید این ماهی نا امید شوید!
البته در ایالتهایی از آمریکا که دارای آب و هوای گرمتری هستند، نگه داری این ماهی ممنوع است زیرا این ماهی استوایی است و در آب و هوای گرم تکثیر پیدا می کند و با آزاد شدن در رودخانه خطـری برای دیگر شکلهای حیات در یک زیستـگاه مشتـرک محسـوب می شود.این ماهیها از نظر رنگ تنوع زیادی دارند و حتی افراد یک گونه نیز با قرار گرفتن در شرایط زیستی مختلف، خصوصیات ظاهری مختلفی از خود نشان می دهند. همچنین این خصوصیات ظاهری در سنین مختلف نیز برای افراد یگ گونه از پیرانا متفاوت است.
چنان که نمونه های جوان دارای بدنی کشیده هستند و پشت بدن آنها در امتداد ستون مهره ها آبی- خاکستری است و دو پهلوی آنها دارای رنگ سبز زیتونی ظریف و زیبایی می باشد و نقاط متعدد نقره ای فلز رنگی نیز بر روی بدن آنها وجود دارد که ظاهر زیبایی به آن می بخشد. این ماهی در حالت بالغ علاوه بر خصوصیات یاد شده دارای شکم قرمز رنگی نیز می شود که نام او نیز از این جا گرفته شده است.پیرانای شکم سرخ در مواقعی که نتواند به قلمرو قابل قبولی برای خود دست پیدا کند و از لحاظ حرکت و انتقال در محدودیت قرار بگیرد رفتار اجتماعی خود را از دست می دهد و به یک ماهی درنده و مهاجم تبدیل می شود.
و این حالت به خصوص در آکواریومهایی که فضای کافی برای نگهداری این ماهی ندارند بیشتر به وجود می آید و اگر ادامه پیدا کند منجر به این می شود که ماهیها به یکدیگر حمله می کنند و صدمات جدی و غیر قابل برگشتی نیز در ناحیه ی باله ی دمی یا بدن به یکدیگر وارد می سازند.در هنگام خرید پیرانا برای آکواریم باید یک دسته ی جوان که در آن هر ماهی اندازه ی کوچکی داشته باشد، انتخاب شود و نیز باید دقت کرد که همه ی ماهیها باید در یک نوبت وارد آکواریوم شوند و پس از جایگزین شدن آنها در آکواریوم نباید ماهی دیگری از آن گونه به جمع اضافه شود. انتخاب و خرید این ماهیها به صورت گروهی و قرار دادن آنها در زیستگاهشان در یک زمان به آنها اجازه می دهد که با یکدیگر خو گرفته و یک گروه را تشکیل دهند.ماهیهای پیرانا در آکواریوم خیلی زود در بـرابـر شرایـط نامساعـد واکنش نشـان مـی دهند و در مقابل شوکهای احتمالی ترسیده می شوند. برای فراهم کردن محیطی آرام برای این ماهی باید از گیاهان آبی مناطق آمازون در آکواریوم قرار داد و به این ماهی اجازه داد تا قلمرو امنی در میان این گیاهان برای خود اختیار کند.
بهترین و زیباترین حالت این ماهی را می توان هنگامی مشاهده کرد که نور خورشید به طور مستقیم به آکواریوم بتابد. در این حال ماهیهای بالغ در انعکاس نور بسیار زیبا به نظر می رسند و لکه های نقره ای بدن آنها در نور آفتاب می درخشد.تغذیه ی پیرانای شکم سرخ باید بنابر طبیعت او انجام گیرد. این جانور گوشتخوار است و معمولاً از طعمه های زنده مانند کرم خاکی یا ماهی های کوچک دیگر تغذیه می کند. ولی تکه های گوشت گاو یا قلب آن نیز می تواند مورد استفاده قرار بگیرد. در هنگام غذا دادن به پیرانا نباید دست را داخل آکواریوم کرد.همچنین شرایط آبی که پیرانا در آن نگه داری می شود باید به این شرح باشد؛
این ماهی فعال به مقدار زیادی اکسیژن محلول در آب نیاز دارد و آب نباید ساکن باشد بلکه بایستی به وسیله ی تجهیزاتی از قبیل فیلترهای نیروی خارجی آب را در آکواریوم در جریان نگه داشت. همین طور آب باید مقدار کمی اسیدی باشد و pH آب در حدود ۴/۶ تا ۸/۶ مناسب است. رنگ این ماهی در آبهای سخت تغییر چندانی از خود نشان نمی دهد. دمای مناسب برای این ماهی ۷۵ تا ۸۱ درجه ی فارنهایت است.منبع:atlantaaq.blogfa.com
چند دقیقه با دانستنی هاآشنایی با اسب دریاییآشنایی با ماهی پرت یا طوطی ماهیماهی شیشه ای (Glassfish)معرفی ماهی جک دمپسی
