معرفی رقص قایتاغی
مجموعه: هنر و هنرمند
آمورش رقص
رقص قایتاغی رقصی است نزدیک به لزگینکا با گستردگی وسیع در آذربایجان و منطقه قفقاز . نوع دیگری از رقص است که در آذربایجان با عناوین اوج دوست، یئددی قارداش ، اوغلانلار رقصی اجرا میگردد. از قایتاغی در آثاری از گلینکا، روبنشتین، برودین، نیازی، قلییف، حاجییف، رستم اوف و برخی دیگر از آهنگسازان استفاده شده است.
حرکات رقص عبارت است از چرخشها و دور زدنهای فراوان ، پرشهای فراوان در حال ایستاده بر روی انگشتان پا، حرکات روان بدون حرکت شانه ها، گرفتن دستها بحالت مشت نیمه بسته، باز کردن یک بازو در حالی که بازوی دیگر نیمه بسته نگهداشته شده و در نهایت شباهت لباسها.
معرفی رقص قایتاغی به زبان ترکی:
ا‌ن چوخ مباحثه دوغوران رقصدیر. بو سؤز آذربایجانین ائل ـ اوباسیندا آرتیق اوزون عصرلر بویو ایشلنمک‌ده‌دیر. رقصین اؤزوایسه ریتمیک، حرکت‌لرینین قورلوشونا گؤره عادی لئزگینکایا یاخیندیر. اونداکی جلد تئمپ، حدسیز درجه‌ده بارماق اوسته دورما، دیز اوسته فیرلانما، دؤنمه‌لر ـ لئزگینکایا خاصدیر.
هر شئی ده‌ن اول قید ائتمک لازیمدیرکی، «قایتاغی»نین یاییلما زوناسی یئرلی احاطه‌لیدیر. لئریکده، شاهبوزدا، نخجواندا، ایلیچ رایونوندا حتی قوجامان موسیقی‌چی‌لرده بو رقص حاققیندا هئچ بیر شئی ائشیتمه‌ییبلر. لنکراندا مشهور اولان خداداد «قایتاغی»نی اؤز رئپئرتوارینا داخیل ائتمیشدیر. بو، همین رقص حاققیندا یگانه معلوماتدیر. رقصین منبعی‌نی رسپوبلیکانین شمال رایونلارینا یاخین اولان یئرلرده آختاریب ـ تاپماق لازیم گلیردی. لاکین نه شکیده نه‌ده زاقاتالادا بو رقص باره‌سینده آیدین، درست بیر آنلاییش یوخ ایدی. شکیده قوجامان تارزن عبادفتح‌الله اف دانیشیرکی، قاراباغدا چوخدان بری بئله بیر آرام «قایتاغی» رقصی اولوب. ع.فتح‌الله اف تردیدله دئییرکی، «دئیه‌سن بو رقصین آدینا «قایساغی» دئییردیلر».
گؤرونورکی رقصین کؤکلری آذربایجاندا عمله گلمه‌ییب. حقیقتاً بئله‌دیر. عباسقولو آغا باکی‌خان اوف اؤزونون «گولوستانی ـ ارم» کیتابیندا گؤستریرکی، قایتاغ داغیستانین اوچ ایالتینده‌ن بیری اولوب، دربندده‌ن شمالدا یئرلشیب.
داغیستاندا حاضیردادا قایتاغ رایونو وار. بورادا قوجالار ایندی‌ده «قایتاغی» اویناییرلار. تاریخده‌ن معلوم‌دورکی اولکی عصرلرده هم آذربایجان، همده داغیستان اهالی‌سی تئز ـ تئز بوتؤو قبیله‌لرله بیر دییاردان دیگرینه کؤچردیلر. داغیستاندا، خصوصاً دربند رایونوندا آذربایجانلیلار، آذربایجانین، قوبا، زاقاتالا، بالاکند رایونلاریندا لزگی‌لر چوخدور. ا‌ن بؤیوک کؤچمه‌لر فتحعلی خانین دؤورونده باش وئرمیشدی. یقین‌کی، داغیستان قبیله‌لرینده‌ن بیری، محض قایتاغی قبیله‌سی‌ده رقصین یارادیجی‌سی اولموشدور. «قایتاغی»نین ریتمینده و حرکت‌لرینده‌کی داغیستان خاراکتئری بورادان ایره‌لی گلیر. آذربایجانلیلار بو احتراصلی و قشنگ رقصی قبول ائتمیش و اوندا چوخ شئیی ده‌ییشمیشلر. رقصین پوپولیارلیغی او درجه‌یه گلیب چیخمیشدیر کی، آذربایجانلیلار «قایتاغی» رقصی‌نی، قارداش قایتاغ خالقی‌ایله عینی اولان بایرام شنلیکلری و طنطنه‌لی مراسملرده اویناماقلا اونو اؤزلرینین رقصی حساب ائدیرلر. خالق «قایتاغی»نین آهنگی زمینینده رسپوبلیکانین شمال حصه‌سینده اؤز مئیلینه اویغون دوزوملو رقصلر یارادیر. مثلاً «آغامالی»، «گراتی»، «کندیری»، «کؤمورو» کیمی «قایتاغی» آهنگینه اویغون گلن آذربایجان رقصلری بئله یارانمیشدیر.
مختلف «قایتاغی»لارا عینی حرکتلر خاصدیر. بونلار ـ چوخلو هرلنمه و فیرلانمالاردان، حدسیز رنگارنگ دوزوملرده‌ن، او جمله‌ده‌ن بارماق اوسته دوراراق توللانمالاردان، چیگینلری ترپتمه‌ده‌ن سوزگون طرزده اساس گزیشده‌ن، یوموروقلارین یاری دویولموش طرزده توتولماسیندان، قوللارین وضعیتینده‌ن، قولون بیری یاریم یانا آچیلدیغی حالدا، دیگر الین وزنه‌یه یاخین توتولماسی کیمی حرکتلرده‌ن و نهایت، گئییملرین اوخشارلیغیندان عبارتدیر.
بونونلا، بیرلیکده بیزه ائله گلیرکی، «قایتاغی»نی تاماشایا حاضیرلایانلار طرفینده‌ن اونون فرقلنمه‌ین طرزده یعنی داغستان و یا گورجو لزگینکالاریندان اصلا سئچیلمه‌ین بیر طرزده قویولماسی یالنیشدیر. آذربایجان رقصلری داغستان رقصلرینده‌ن کسکین صورتده فرقله‌نیر. همده حتی، «قایتاغی» کیمی رقصده‌ن صحبت گئتدیکده بئله، آذربایجان میللی رقصلرینه خاص اولان حرکتلرین مختلف طرز دوزوملولویو، رنگارنگلیگی جهتینی یاددان چیخارماق اولماز.
تأسف‌کی، هم پئشه‌کار بالئت مئیستئرلر همده اؤز فعالیت رقص قوروپلارینین رهبرلری «قایتاغی» رقصینین اورژینال، حقیقی جغرافیاسینی مئیدانا چیخاریلماسینا نایل اولا بیلمه‌میشلر. بو مسئله، گؤرونور، سون در‌جه چتین و مرکب‌دیر. هر حالدا بو وظیفه‌نین یئرینه یئتیریلمه‌سی خصوصی تدقیقاتلار آپارماغی و الده ائدیلمیش اولان، ها بئله بوندان سونرا همین مسئله‌یه عایید رسپوبلیکانین بوتون رایونلاریندان توپلانیلاسی جزئی معلوماتلارین دقتلی تحلیلی‌نی طلب ائدیر.
«قایتاغی» مختلف آدلاردا ـ «اوچ دوست»، «یئددی قارداش»، «اوغلانلار رقصی» و دیگر آدلارلا ایفا ائدیلیب. لاکین بونلارین هامیسی دئمک اولارکی، بیر ـ بیرینده‌ن هئچ بیر جهتده‌ن فرقله‌نمیر.
بونونلا برابر «قایتاغی» آدی تامامیله یوخا چیخمامیشدیر. اونا ایلک دفعه اولاراق اوزئییر حاجی بیگ اوف مراجعت ائتمیشدیر. اوندان سونرا نیازی، توفیق قلی‌اوف، رشید افندییئو رئوف حاجی بیگ‌اوف و دیگر آذربایجان بسته‌کارلاری «قایتاغی» یازمیشلار. «قایتاغی» آذربایجان دولت ماهنی و رقص آنسامبلینین رئپئرتواریندا، داها سونرا همده پئشه‌کار و اؤز فعالیت قوروپلارینین رئپئرتوارلاریندا اؤزونه مخصوص یئر توتموش، بئله‌لیکله، اؤزونون ایکینجی حیاتینا قدم قویموشدور.
منبع:azeridance.com
از دنیای هنر و هنرمندان بیشتر بدانیدرقص فولکلوریک آذربایجانیقابلیت های رقص ملی آذربایجانمعرفی انواع رقص های آذری و قفقازی (۱)رقصمعرفی رقص تره کمه معرفی انواع رقص های آذری و قفقازی (۲)
