نکاتی برای مقاوم سازی ساختمان در مقابل زلزله
مجموعه: دکوراسیون و چیدمان
این روزها حالمان خوب نیست. البته بهتر است بگوییم مدت هاست که حالمان خوب نیست. چندی یک بار، یک اتفاق انگار لرزه ای بر اندام خود ما می اندازد اما زمان مجبورمان می کند فراموش کنیم و دوباره، اتفاق بد، حال بد، فراموشی… . زلزله بم، حادثه پلاسکو و خیلی قبل تر از آن اتفاق افتاد اهمیی ندادیم و حالا هم باید در سوگ کرمانشاه بنشینیم. حرف جان و زندگی انسان هاست اما گویی عادت کرده ایم عده ای را زیر خاک دفن کنیم بعد به فکر فرو رویم که چرا؟!! اگر جان خودمان و عزیزانمان برایمان اهمیت دارد، حداقل اصول را یاد بگیریم و رعایت کنیم. یک بار زمان بگذاریم و هزینه کنیم در عوض تا جایی که دست خودمان است امنیت خانواده را تضمین کنیم. تصمیم گرفتیم در این سری مطالب، راهکارها و روش های مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله را پیش و بعد از ساخت با هم مرور کنیم. در این مطلب بررسی می کنیم برای ساختمان هایی که ساخته شده و نمی توانیم به سازه و اسکلت آن ها دسترسی داشته باشیم چه ترفندهایی قابل استفاده اند.
– ساختمان سازگار با زلزله
ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻮﺍﺩﺙ به خصوص ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺳﻄﻮﺡ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩی ﻣﺘﻔﺎﻭتی ﺩﺍﺭﻧﺪ
در ابتدا لازم است این را بدانیم که بهتر است ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺿﺪ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺑﺎ ﺯﻟﺰﻟﻪ، ﭼﻮﻥ ساختمانی تحت ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺿﺪ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺻﺪ ﺩﺭ ﺻﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﻣﻘﺎﻭﻡ بوده ﻭ ﺧﺴﺎﺭتی ﻧﺒﻴﻨﺪ؛ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻮﺍﺩﺙ به خصوص ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺳﻄﻮﺡ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩی ﻣﺘﻔﺎﻭتی ﺩﺍﺭﻧﺪ. ﺩﺭ مورد ساختمان های مسکونی، آن دسته سطح عملکرد مناسبی دارد ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻥ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎی جانبی خسارت ببیند، ﺍﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻓﺮﻭ ﻧﺮﻳﺰﺩ ﺗﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺸﺘﺎﺭ ﺷﻮﺩ.
– نقاط ضعف ساختمانتان را شناسایی کنید و آن را تقویت نمایید
معمولا ساختمان هایی که در برابر زلزله آسیب پذیرند یعنی از نظر سازه ای مشکل داشته و بد اجرا شده باشند یا درجاتی از آسیب پذیری در بخش سازه و پی داشته باشند، باید مقاوم شوند. برای این کار ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ارزیابی می شود ﺑﻪ طوری ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻛﺪﺍﻡ اجزای ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺯﻟﺰﻟﻪ ﺑﺪ ﻋﻤﻞ می ﻛﻨﺪ. به همین دلیل بهتر است در گام اول ابتدا نقشه های محاسباتی و طراحی ساختمان را دریافت و بررسی کنید که آیا طراحی ها درست انجام شده و سپس محاسبات در مقابل بارهای لرزه ای سنجیده می شود. اگر این مرحله به درستی انجام شد گام دوم این است که مطمئن شوید نقشه به خوبی و براساس محاسبات اجرا شده باشد. اما اگر ساختنمان نقشه اجرایی نداشته باشد، لازم است ابتدا نقشه اولیه برای آن تهیه شود و سپس نمونه گیری از سازه، بتن و فولاد صورت گرفته و مورد آزمایش قرار گیرد تا ساختمان از نظر نحوه اجرا و کیفیت ارزیابی شود. در گام سوم بعد از مشخص شدم مشکل ساختمان، اقدامات ترمیم، مقاوم سازی و بهسازی رفتار ساختمان انجام می شود. مسلما این مراحل باید توسط متخصص ساختمان انجام گیرد اما پیگیری آن به نتیجه ای که همراه خواهد داشت می ارزد.
– برای آن ها که مستاجرند:
ممکن است سه گام گفته شده برای همه قابل انجام نباشد به خصوص اگر خودتان در مراحل ساخت ساختمانتان نبوده اید، اما نکات زیر از راه هایی هستند که می توانید به عنوان اطلاعات اولیه به مقاومت ساختمان پی ببرید :
• شکل ظاهری نما و داخل ساختمان هرچند بسیار اهمیت دارد ولی نباید در درجه اول گول ظاهر ساختمان را خورد.
• از سازنده یا مشاور املاک از نوع اسکلت ساختمان بپرسید و حتما از آن ها بخواهید که یک کپی از نقشه های اجرایی تایید شده توسط شهرداری در اختیار شما قرار دهند تا بتوانید در صورت نیاز به یک متخصص ساختمان نشان دهید.
• نکاتی که متخصص باید مورد توجه قرار دهد، اول مقایسه ابعاد ستون ها در نقشه با ابعاد ستون های ساخته شده در پایین ترین طبقه ساختمان است. سپس در سایر طبقات نیز همین مقایسه انجام شود. لازم نیست همه ی ستون ها اندازه گیری شود، یک، دو، سه ستون در هر طبقه کافی است.
• همه به دنبال ساختمان هایی هستند که ستون کم تری داشته باشد به این مفهوم که بعنوان مثال سالن پذیرایی دارای ابعادی بزرگ بوده بدون اینکه ستونی در وسط داشته باشد. در اصطلاح مهندسی دهانه های بزرگ بدون ستون همیشه بعنوان مقاطع بحرانی نام برده می شوند و از اولین جاهایی هستند که در مقابل زلزله تاب نمی آورند، مگر این که طرح و اجرای بسیار قوی داشته باشند. پس باید مراقب باشید و به سالن های بزرگ بدون ستون دل نبندید.
• در ساختمان هایی که دارای آسانسور هستند، دقت کنید که در چهار طرف آسانسور باید حداقل سه ستون وجود داشته باشد، در غیر اینصورت ایمن نیستند.
• قبل از ورود به هر ساختمانی که قصد بازدید از آن را دارید، باید مطمئن شوید که ساختمان با بناهای مجاورش حداقل ۱۰ سانتیمتر فاصله دارد ( به این فاصله درز انقطاع گفته می شود.) اگر چنیین فاصله ای وجود نداشت، به مقاوم بودن آن شک کنید. (ممکن است برای زیبایی نما این فواصل پوشیده شده باشند؛ در این صورت در پشت بام می توانید از وجود فاصله با بنای مجاور مطمئن شوید.)
• اگر ساختمان نوساز نیست، تاریخ ساخت بنا بسیار اهمیت دارد، بطور قطع می توان گفت ساختمان هایی که از سال ۱۳۸۷ به بعد ساخته شده اند، حداقل در شهر تهران، از استحکام بیش تری نسبت به مشابه خود در سال های قبل از آن تاریخ برخوردارند، البته به شرط رعایت نکات فنی.
• به یاد داشته باشید هیچ گاه از سازنده یا مشاور املاک نپرسید که این ساختمان مقاوم هست؟! چرا که مطمئن باشید جوابشان در مقاومت بالای آن، شما را شگفت زده خواهد کرد. پس آستین را بالا زده و خودتان به این موضوع پی ببرید.
• بدون نیاز به هیچ دانشی لازم است بدانید که ساختمان های قدیمی گلی و آجری یک یا چند طبقه با طاق ضربی(تیرآهن و آجر)، به طور کلی هیچ مقاومتی در مقابل یک زلزله حتی متوسط نیز نخواهند داشت و در هر شرایطی باید از این ساختمان ها دوری کرد.
• به خروجی های بزرگ در طبقه اول توجه کنید (مانند در پارکینگ یا خانه های چوبی که روی پایه هایی باز ساخته می شوند). با متخصصین جهت مقاوم سازی این بخش ها مشورت کنید.
• تخریب شومینه های غیر مقاوم، مشکل معمول در هنگام زلزله است.
• ایمن سازی: مقاوم سازی تنها مربوط به سازه ساختمان نیست بلکه شامل ایمن سازی داخل ساختمان هم می شود. سیم های برق خانه را به دقت چک کنید که ترک خوردگی، یا بخشی ضعیف نداشته باشند. از عبور دادن سیم از جلوی در یا زیر فرش خودداری کنید. وجود سیستم اعلام خطر حساس به دود در هر خانه ای لازم است. این سیستم را هر ماهه چک کرده و باطری های آن را هر ساله عوض کنید.
• مواردی که به کناره های ساختمان متصل می گردند (مانند راه پله ها و بالکن ها) معمولا در زلزله خراب شده و موجب زخمی شدن افراد زیر آن ها می گردند.
• موارد زیر را از صاحبخانه بپرسید:
چه کار مقاوم سازی برای ساختمان انجام شده است؟
آیا آبگرمکن بوسیله تسمه به دیوار متصل گردیده است؟
آیا می توانم وسایلم را به دیوار محکم کنم؟
برای جلوگیری از آتش سوزی، وسایل گازی باید رابط های نرم داشته باشند
چیدمان وسایل در داخل خانه:
در بسیاری موارد به دلیل مستاجر بودن و یا هزینه زیاد مقاوم سازی، امکان آن برای شما وجود ندارد. اما باز در این مرحله هم می توانید با نوع چیدمان وسایل و توجه به نکات ایمنی از شدت خسارت کم کنید:
• توجه به اجسام سنگینی که افتادن آن ها می تواند به شما صدمه بزند.
• اجسام گران قیمت یا شکستنی که از بین رفتن آن ها برای شما از نظر اقتصادی اهمیت زیادی دارد. علاوه بر وسایل داخل منزل، لوازم موجود در جاهای دیگر مثل گاراژ را برای جلوگیری از صدمه زدن به وسلیه نقلیه یا مواد اشتعال زا ایمن کنید.
• دور کردن کتاب خانه از رختخواب، مبل و دیگر جاهایی که می خوابید یا می نشینید.
• اجسام سنگین را به طبقات پایین تر کمد یا کتابخانه انتقال دهید. بعد شروع کنید به جستجوی دیگر وسایل موجود در منزلتان، که ممکن است در هنگام زلزله برایتان خطرناک باشند.
– در آشپزخانه
• در کابینت ها که خوب چفت نشده باشند در هنگام زلزله به شدت باز شده و باعث ریختن ظروف شیشه ای و چینی روی زمین می شوند. بهتر است از قفل های مناسب (قفل بچه ها، قلابدار) برای جلوگیری از این اتفاق استفاده شود.
• برای جلوگیری از آتش سوزی، وسایل گازی باید رابط های نرم داشته باشند.
– وسایل روی قفسه ها و میز های بلند
وسایل دکوری، چینی، ظروف سفالی و لامپ ها می توانند درهنگام زلزله تبدیل به وسایلی مرگبار شوند. بهتر است از چسب ها یا بتونه هایی که به وسایل آسیب نمی رساند برای محکم کردن آن ها استفاده کنید. وسایل سنگین و شکستنی را به قفسه های پایین انتقال دهید.
– اشیا آویزان کردنی
آیینه ها، قاب عکس ها و دیگر اشیاء بایستی بوسیله قلاب بسته آویزان شوند. با انجام اینکار در هنگام زلزله از دیوار پرتاب نمی شوند. عکس ها و آیینه ها را می توان با زدن بتونه به گوشه های آن ها ایمن تر کرد. فقط از پرده های نرم و لطیف در بالای تخت خواب ها و مبل ها استفاده کنید.
– آبگرمکن
• آبگرمکن نا امن ممکن است سقوط کند و هم زمان موجب ترکیدگی اتصالات آب و گاز گردد. بوسیله دو تسمه اطراف آبگرمکن را به دیوار وصل کنید.
هرچه جرم ساختمان کم تر باشد نیروی زلزله کم تری را می گیرد و آسیب کم تری می بیند
کلام آخر: اجرای ساختمان هم مانند پزشکی و دیگر رشته های علمی و فنی باید تنها به عهده مهندسان ساختمان گذاشته شود شود، نه این که هرکس بتواند بدون هیچ تخصصی به این کار اشتغال ورزد. در ایران متاسفانه نه تنها این کار به متخصص سپرده نمی شود بلکه فرهنگ صحیحی برای ساخت و ساز در میان عوام وجود ندارد و عامه مردم تصور می کنند که هرچه بیش تر از مصالح سنگین استفاده کنند، ساختمان محکم تر می شود. حال آن که هرچه جرم ساختمان کم تر باشد نیروی زلزله کم تری را به خود می گیرد و آسیب کم تری به آن وارد می شود. باید این را یادآور شویم که شاید مطالب ذکر شده به تنهایی برای شناخت یک ساختمان مقاوم در برابر زلزله کافی نباشند ولی شاید با مد نظر قرار دادن موارد فوق بتوان تضمین سلامت خود و افراد خانواده افزایش داد.
منبع: chidaneh.com
