همه چیز درباره ساز دیوان

مجموعه: هنر و هنرمند

 تاریخچه‌ی ساز دیوان

دیوان از جمله سازهای مضرابی است.دیوان یک ساز کُردی است. و یکی از سازهای خانواده تنبور به حساب می‌آید، که غیر از کردستان ترکیه در مناطق مختلف کردستان عراق و کردستان ایران و کردستان سوریه استفاده می‌شود و انواع خاصی از آن در مناطق مختلف کردستان ترکیه وجود دارد. دیوان سایز بزرگتر تنبور است.

تاریخچه‌ی ساز دیوان
سابقه‌ی این ساز به کردستان ترکیه (کرمانج)، کردستان ایران و کردستان عراق برمی‌گردد، زیرا هر سه این مناطق دارای زبان، رسم و رسوم و فرهنگ مشابهی هستند. امروزه ساز دیوان علاوه بر مناطق کرد نشین در بوکان، مهاباد، سنندج و کرمانشاه نیز رایج است و علی‌رغم نداشتن قدمت زیاد در این مناطق، طرفداران و علاقمندان زیادی دارد. دیوان در کردستان ترکیه به وفور استفاده می‌شود و مردم کرمانج کردستان ترکیه آن را تنبور نیز می‌نامند. کرمانج‌ها ملودی‌های اصیل خود را با این ساز می‌زنند.

تاریخچه ی ساخت دیوان در حدود ۴۰۰ سال پیش در شهر فیرورق (پره) از نواحی خوی (۱۵ کیلومتر فاصله با خوی)می باشد.این ساز اصالتاً ترکی می باشد. دیوان سازیست زهی که با مضراب پلاستیکی یا سرانگشتان دست (شلپه – شرپه) نواخته می‌شود و کاربرد اصلی آن در موسیقی ترکیه است.

دیوان از جمله سازهای مضرابی است

ساختار ساز دیوان :
ساز دیوان در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود که سایز کوچک آن را (جُرا) و سایز متوسط آن را (دسته کوتاه) و سایز بزرگ (دسته بلند) را در اصل دیوان می‌نامند (در ایران بین دسته کوتاه و دیوان فرقی قایل نیستند ولی پرده‌های دیوان کمی بلندتر است و کاسه‌ای بزرگتر دارد) که کاسه‌ای بسیار بزرگ‌تر از سه‌تار دارد.

دسته دیوان دارای ۲۴ پرده است. پرده‌ها جابجا می‌شوند. دیوان ۷ سیم دارد از این تعداد دو سیم آن واخوانند. هر سه سیم به‌طور هم صدا کوک می‌شوند. از تعداد گوشیها ۴ گوشی روی جایگاه یا صفحه گوشیها و سه گوشی در کنار آن‌ها قرار دارند. سیم بست در منتهالیه قسمت صاف بدنه طنین نصب شده‌است. قسمت تحتانی آن سوراخی صوتی به بعد ۳۵ میلی‌متر دارد. دیوان با مضراب پلاستیکی نواخته می‌شود. نوازنده، موقع اجرا، انگشت میانی خود را بر کاسه طنین می‌زند.

دیوان یک ساز کُردی است و یکی از سازهای خانواده تنبور به حساب می‌آید

انواع دیوان :
-جورا (Cura)
-تانبورا (Tanbura)
-باغلاما دسته کوتاه (Çöğür,Kısa Sap Bağlama)
-باغلاما دسته بلند (ِUzun Sap Bağlama)
-ساز دیوان (Divan Sazı)
-ساز میدان (Meydan Sazı)

کوک های دیوان :
-کوک بوزوک یا کارا (Sol, Re, La)
-کوک باغلاما (La, Sol, Re)
-کوک مستزاد (Fa, Re, La)
-کوک میسکت (Fa#, Re, La)

همه چیز درباره ساز دیوان

بهترین نوازندگان دیوان :
اورهان گنجه بای، احمد کوچ، مراد کایا، چتین آکدنیز، اردال ارزینجان، دسکو هرکی ، نشئت ارتاش، حسرت گؤل‌تکین، ارول پارلاک، عارف ساغ، کارل ساندرز، ارکان اوغور، عثمان آکیول و از نوازندگان چیره‌دست باغلاما هستند. احمد کوچ آهنگ‌های معروف جهان را برای این ساز تنظیم کرده و می‌نوازد.

گردآوری:بخش فرهنگ و هنر بیتوته