فوتبال و سینما چالش‌برانگیزترین سرگرمی‌های عصر جدید هستند. فیلم‌هایی که در ژانر «درام ورزشی» ساخته می‌شوند مانند خود ورزش از هیجان بی نظیری هم لبریز هستند. آنها معمولا قهرمان‌های ورزشی را برای خانواده‌ها و به خصوص نوجوان‌ها روایت می‌کنند. این روزها با شروع جام جهانی ۲۰۱۸ و پیروزی تیم فوتبال ایران در اولین دیدار خود مقابل تیم مراکش شور و هیجان خاصی بین مردم ایجاد شده است. فیلم‌های فوتبالی یکی از مورد توجه‌ترین شاخه‌های ژانر «درام ورزشی» هستند که روایت قهرمان‌های جهان معاصر هستند. البته حتما یادتان هست که زمانی سینمای هنرهای رزمی شرق آسیا با قهرمان‌هایی مانند «بروس لی» و «جکی چان» حرف‌های فراوانی برای گفتن داشت و حالا دیگر فیلم‌های این ژانر محدود شده است. دلایلش هر چه که باشد برای چنین ژانرهایی ترسیم قهرمان جهان مدرن کار آسانی بود. قهرمان‌هایی همچون شخصیت‌های اسطوره‌ای باستان را در این فیلم‌ها می‌دیدیم که برای انسانیت، استاد بزرگ، زنده‌ماندن خویش و نجات دادن دیگران مبارزه می‌کردند. فیلم‌های فوتبالی هم بیشتر درباره قهرمان‌هایی است که برای زندگی بهتر می‌جنگند. زندگی‌ای که در آن اسم و رسم بسیار مهم است. بازیکن‌هایی مانند «دیگو آرماندو مارادونا» در کودکی با فقر مطلق دست و پنجه نرم می‌کنند و در جوانی تبدیل به الگوی موفقیت برای میلیون‌ها انسان در سرتاسر جهان می‌شوند و در کنارش هم از شهرت و ثروت هنگفتی بهره می‌برند. در این گزارش ۸ فیلم برتر فوتبالی را برای شما انتخاب کرده‌ایم که دیدن‌شان در این روزهای فوتبالی خالی از لطف نیست.
فرار به سوی پیروزی
فیلم درام «فرار به سوی پیروزی» (۱۹۸۱) به کارگردانی «جان هیوستون» و بازی ستاره‌های سینما و فوتبال شاید مهم‌ترین اثر سینمایی فوتبالی باشد که بزرگ و کوچک آن را دیده‌اند. هیوستون یکی از موفق‌ترین داستان‌گوهای سینمای هالیوود است. او در کل ۱۵ بار نامزد جایزه اسکار کارگردانی شده و حتی در سن ۷۹ سالگی هم برای فیلم «شرف خانواده پریتزی» (۱۹۸۵) با بازی «جک نیکلسون» نامزد اسکار شده است. فیلم‌هایی مانند «شاهین مالت» (۱۹۴۱) و «گنج‌های سیرامادره» (۱۹۴۸) از آثار هیوستون از کارهای شاخص سینمای جریان اصلی هالیوود هستند. در فیلم داستانی «فرار به سوی پیروزی» که در زیرشاخه «فرار از زندان» هم دسته‌بندی می‌شود بازیگرانی مانند «مایکل کین»، «سیلوستر استالونه»، «ماکس فون سیدو» و «دانیل ماسی» ایفای نقش می‌کنند. فوتبالیست‌هایی مانند «بابی مور»، «پله»، «اسوالدو اردیلایز»، «پل فن هیمست» و «مایک سامربی» هم در فیلم حضور دارند. فیلم هیوستون در سال‌هایی ساخته می‌شد که فیلم ورزشی «راکی» (۱۹۷۶) با بازی استالونه توانسته بود ژانر ورزشی را بر سر زبان‌ها بیندازد و سیلوستر را هم به یک سوپر استار تاریخی تبدیل کند. داستان «فرار به سوی پیروزی» روایت زندانیان فرانسوی است که تصمیم می‌گیرند با نگهبان‌های آلمانی مسابقه فوتبال بدهند. بازی به زحمت با نتیجه ۴-۴ مساوی می‌شود، مردم از خوشحالی به زمین فوتبال هجوم می‌آورند و زندانی‌ها فرار می‌کنند.
مارادونا به روایت کوستوریتسا
فیلم مستند «مارادونا به روایت کوستوریتسا» (۲۰۰۸) به کارگردانی «امیر کوستوریتسا»، کارگردان اهل بوسنی و هرزگوین (بخشی از یوگوسلاوی سابق) یکی از جالب توجه‌ترین فیلم‌های فوتبالی است. دو فیلم «وقتی بابا رفته بود ماموریت» (۱۹۸۵) و «زیرزمین» (۱۹۹۵) به کارگردانی کوستوریتسا توانسته‌اند نخل طلای جشنواره کن را بربایند. کوستوریتسا فیلم خود را با سه روایت پیش می‌برد: مارادونای حاضر در زمین فوتبال، مارادونای اهل سیاست و مارادونای معتاد و پرخاشگر. در بخشی از فیلم گفت‌وگوی بسیار جالب کوستوریتسا و مارادونا درباره گل دیگو به انگلستان در جام جهانی ۱۹۸۶ را شاهد هستیم. همان گلی که مارادونا با دست وارد دروازه انگلستان کرد و به «دست خدا» مشهور شد. امیر، کارگردان فیلم، مارادونا را در نقش پدر فیلم «دالی بل را یادت می‌آید؟» (۱۹۸۱) اولین ساخته سینمایی‌اش می‌بیند. پدری با عقاید چپ و ضد نظام سرمایه‌داری که کاملا طغیان‌گر است. اما بخش دوم خیلی سیاسی است و کوستوریتسا از چالش‌های اسطوره‌های بزرگ دنیای فوتبال با دنیای پر از رمز و راز سیاست می‌گوید. مارادونا در فیلم می‌گوید: «من فوتبال را در تاریکی یاد گرفتم.» رابطه «هوگو چاوز» رهبر چپ‌گرای ونزوئلا با مارادونا را هم می‌بینیم. دیگو در بخش سوم به کارگردان می‌گوید: «می‌دانی اگر کوکائین مصرف نمی‌کردم چه بازیکن بزرگ‌تری می‌شدم؟»
رونالدو
مستند «رونالدو» (۲۰۰۵) به کارگردانی «آنتونی وونکه» انگلیسی است. روایت این مستند کاملا برخلاف مستند کوستوریتسا است و از شهوت موفقیت و غرق شدن در پول می‌گوید. در اینجا ثروت رونالدو بسیار مهم شده است. زمانی که این فیلم آمد و آن را دست به دست می‌کردیم واکنش بیننده‌ها خیلی جالب بود. اکثرا می‌گفتند با دیدن این فیلم فهمیدم که: «واقعا فوتبالیستی مانند رونالدو هیچ تفکری ندارد.» ولی تصورش را بکنید، رونالدو که در جام جهانی ۲۰۱۸ در بازی مقابل اسپانیا سه گل زد و بدن آماده‌ای هم مانند یک جوان دارد در مسائل فکری و سیاسی هیچ رفتار مشخصی مانند مارادونا ندارد. در مستند «رونالدو» رابطه کریس با پدر و خواهر و برادرش را هم به خوبی می‌بینیم. رونالدو مدام به پدرش می‌گفته است که: «فقیر هستیم و باید برای موفقیت تلاش کنم.» دیدن خانه مجلل رونالدو و رابطه او با پسرش هم خالی از لطف نیست. خانه‌ای بسیار بزرگ با پارکینگی که در آن ماشین‌های گران قیمت پارک است. رونالدو چند باری پسرش را به پارکینگ می‌برد و می‌پرسد که: «کدام ماشین در پارکینگ نیست؟» پسرش هم لابه‌لای ماشین‌های لوکس می‌گردد و تلاش می‌کند تا درست حدس بزند. در نهایت رونالدو می‌گوید: «ماشین لامبورگینی در پارکینگ نیست!» خط روایی اصلی فیلم زندگی رونالدو از کودکی تا سال ۲۰۰۵ را نشان می‌دهد. گفت‌وگوهایی با رونالدو و تمرینات هر روزه او را هم می‌بینیم.
هولیگان‌های خیابان سبز
فیلم داستانی «هولیگان‌های خیابان سبز» (۲۰۰۵) به کارگردانی «لکسی الکساندر» و بازی «الیجاه وود»، «چارلی هونام»، «کلر فورلانی»، و «مارک وارن» یکی از فیلم‌های دیدنی درباره هولیگان‌ها یا اوباش‌ها یا همان تماشاگرنماها در فوتبال انگلستان است. با دیدن این فیلم اطلاعات خوبی درباره حواشی و سکوهای فوتبال به دست خواهید آورد. میزان خشونت و تعصب تماشاگرهای انگلیسی خیلی دیدنی است. شخصیت «مت» (الایجاه وود) که به تازگی به خاطر پیدا شدن کوکائین در وسایلش، از دانشگاه «هاروارد» اخراج شده است، به لندن می رود تا با خواهرش و شوهر خواهرش «استیو» مدتی را زندگی کند. مت با برادر کوچکتر «استیو»، یعنی «پیت» (چارلی هونام) آشنا می شود. مت بعد از رفت و آمدهایی با پیت، می‌فهمد که پیت و دوستانش اوباش فوتبالی هستند و بدین صورت درگیر ماجراهای اوباش فوتبال می‌شود. استقبال از این فیلم آنچنان فراوان بود که قسمت‌های دوم و سوم آن هم ساخته شد. «الیجاه وود» که به خاطر بازی در مجموعه فیلم‌های «ارباب حلقه‌ها» تبدیل به ابر ستاره شده بود یکی از برگ‌های برنده فیلم «هولیگان‌های خیابان سبز» است. «هولیگانیسم» پدیده مدرنی در فوتبال است. آنها از تماشاگر عادی بودن به سوی نوعی خشونت افسارگسیخته رفته‌اند. هولیگان‌ها معمولا در خیابان و بیرون ورزشگاه با دیگران درگیر می‌شوند و حتی در فیلم هم می‌بینیم یکی از شخصیت‌ها جانش را از دست می‌دهد.
من ناصر حجازی هستم
مستند پرتره «من ناصر حجازی هستم» (۱۳۹۴) به کارگردانی زنده‌یاد نیما طباطبایی مستندساز و خواهرزاده رویا تیموریان و فرزند غلامرضا طباطبایی بازیگر قدیمی، یکی از مستندهای بسیار خوب در سینمای ایران که درباره فوتبالیستی پر طرفدار از تیم استقلال تهران است. «من ناصر حجازی هستم» آنچنان حاشیه داشت و آنقدر شکایت از آن شد که باعث سانسور برخی از قسمت‌هایش شد. البته «من ناصر حجازی هستم» در گروه سینمایی «هنر و تجربه» اکران شد و توانست مخاطب‌های فراوانی را به سالن سینما بکشاند. تماشاگرانی که اکثرا طرفدار فوتبال و زنده‌یاد ناصر حجازی دروازه‌بان سابق تیم ملی فوتبال ایران بودند. هنرمندانی مانند شهاب حسینی، بهرام رادان، پرویز پرستویی، مسعود رایگان، مهران مدیری و رویا تیموریان و رضا یزدانی نقش راوی را در این مستند بر عهده داشته‌اند. مستند نیما طباطبایی در جشنواره «سینما حقیقت» به نمایش درآمد و با شکایت امیرقلعه نویی یکی از مربی‌ها و بازیکن‌های سابق آبی‌ها مواجه شد. جالب است بدانید که بسیاری از رسانه‌ها ادعا کردند که «من ناصر حجازی هستم» پرفروشترین مستند تاریخ سینمای ایران است. این مستند داستان زندگی فوتبالی ناصر حجازی را از افتتاحیه بازی‌های آسیایی تهران (۱۹۷۴) تا رقابت‌های مهم خود حجازی در تیم ملی، تیم تاج و تیم استقلال دنبال می‌کند. حتی داستان کنار گذاشتن قهرمان آبی‌ها در ۳۵ سالگی از تیم ملی و تیم محبوبش را هم می‌بینیم.
مسافر
فیلم «مسافر» (۱۳۵۳) به کارگردانی زنده‌یاد عباس کیارستمی درباره عشق به فوتبال است. آن سال‌ها کیارستمی در سال‌های ابتدایی کار سینمایی خود قرار داشت و از همان ابتدا هم به کودکان توجه ویژه‌ای نشان داد. کیارستمی فیلمنامه «مسافر» را در سال ۱۳۵۲ نوشت و خودش کارگردانی کرد و در سال ۱۳۵۳ هم اکران شد. فیلم «مسافر» به سبک واقع‌گرایی به فوتبال می‌پردازد و در همدان هم فیلمبرداری شده است. این فیلم داستان یک نوجوانان عاشق فوتبال را روایت می‌کند که برای دیدن فوتبال با مخالفت خانواده‌اش رو به‌رو می‌شود. نوجوان همدانی عاشق فوتبال می‌خواهد به تهران برود تا یک مسابقه فوتبال را از نزدیک در ورزشگاه «امجدیه» ببیند. او به ورزشگاه محل برگزاری مسابقه می‌رود، ولی تا شروع مسابقه چند ساعتی باقی مانده است بنابراین به جایی دیگر برای استراحت رفته و بر اثر خستگی زیاد به خواب می‌رود. او از خواب بر می‌خیزد و می‌بیند که ساعت‌ها از مسابقه گذشته است. در ادامه هم متوجه می‌شود که مسابقه تمام شده و موفق به تماشای بازی نشده است و به شدت ناراحت می‌شود. نباید از نظر دور داشت که برای کیارستمی مسائل اجتماعی زندگی کودکان و نوجوانان بیشتر از فوتبال اهمیت دارد. جالب است بدانید که این فیلم برنده مجسمه طلایی جشنواره فیلم‌های کودکان تهران ۱۳۵۳ و برنده جایزه ویژه و جایزه شهر جشنواره فیلم «ریمینی» ۱۹۹۳ هم شده است.
آفساید
فیلم «آفساید» (۱۳۸۶) به نویسندگی و کارگردانی جعفر پناهی یکی از آثار مهم سینمای درام اجتماعی و انتقادی ایران است. داستان فیلم درباره کوشش‌های چند دختر جوان برای ورود به استادیوم آزادی و تماشای بازی ایران و بحرین است. همواره زنان و محدودیت‌های آنها یکی از محورهای اساسی سینمای پناهی بوده است. در فیلم شاهد هستیم که مردها به راحتی در حال تماشای بازی تیم ملی فوتبال هستند. کارگردان در همین فضا دوربین خود را سمت محرومیت زنان ایرانی برای ورود به ورزشگاه گردانده است. اکثر بازیگران در این فیلم برای اولین بار جلوی دوربین می‌روند و کارگردان تلاش دارد بازداشت موقت دختران در استادیوم را با تمام جزئیاتش روایت کند. بازداشتگاه یا قرنطینه دختران دستگیر شده جایی درست در فضای استادیوم آزادی است، در واقع کارگردان بازداشت‌شدگان را درست درون آفساید قرار داده است، جایی بیرون از استادیوم ورزشی که آنها هم می‌خواهند در هیجان داخل آن شریک باشند. جالب است که زنان کشورهای دیگر می‌توانند به راحتی وارد استادیوم آزادی شوند و زنان ایرانی از این امر محروم هستند که در فیلم شاهد این تناقضات هستیم. فیلم «آفساید» در سال ۲۰۰۶ توانست خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین را به دست بیاورد و به علت توقیف در سینمای ایران و عدم اکران عموم نتوانست به مراسم اسکار برسد.
پله: تولد یک افسانه
فیلم درام زندگی‌نامه‌ای و ورزشی «پله: تولد یک افسانه» (۲۰۱۶) به نویسندگی «جف زیمبالیست» و «مایکل زیمبالست» و کارگردانی «جف زیمبالیست» و بازی «کالم مینی»، «دیگو بونتا»، «رودریگو سانتورو» و «وینسنت دن آفریو» است. این فیلم قرار بود هم‌زمان با شروع جام جهانی فوتبال در برزیل (۲۰۱۴) روانه پرده سینماها بشود ولی به تعویق افتاد و سال ۲۰۱۶ نمایش داده شد. این اثر سینمایی یکی از آن فیلم‌های امیدبخش و مثبت است که قهرمانش را از دوران کودکی و درون خانواده‌ای فقیر می‌بینید. قهرمانی که با تلاش و مبارزه و مقاومت خود را به مسابقات فوتبال می‌رساند و در ادامه به تیم ملی هم راه می‌یابد. «لئوناردو کاروالو» نقش پله در ۱۰سالگی و «کوین دی پائولا» نقش پله از ۱۳ تا ۱۷ سالگی را بازی کرده‌اند. جالب است بدانید که پله بازیکن افسانه‌ای برزیل خودش در نقش تهیه‌کننده اجرایی در روند ساخت فیلم حضور داشته است. در واقع، در فیلم برادران زمبالیست اولین قهرمانی برزیل در جام جهانی ۱۹۵۸ و ظهور غول‌های فوتبالی مانند پله را می‌بینیم. غول‌هایی که بعدها به ثروت و شهرت فراوانی هم می‌رسند. برای اهالی رسانه هم جنبه‌های جالبی در این فیلم وجود دارد. خبرنگاران با بچه‌های کم سن و سالی در تیم فوتبال برزیل روبه‌رو می‌شوند که امید اصلی این تیم برای قهرمانی هستند و حالا باید خبرها و گفت‌وگوهایی از آنها را برای مردم تهیه کنند.
منبع : بیتوته