حضور در لیست سیاه FATF؛ انزوای جهانی
حضور در لیست سیاه FATF؛ انزوای جهانی
مجموعه: اخبار سیاسی و اجتماعی
تاریخ انتشار : سه شنبه, ۲۶ آذر ۱۳۹۸ ۰۹:۴۱
اکنون حدود سه ماه از فرصت چهارماهه FATF به ایران می‌گذرد و چند هفته دیگر این نهاد درباره قرارگرفتن ایران در لیست سیاه خود تصمیم‌گیری می‌کند. با این حال همچنان شاهد بلاتکلیفی لوایح مربوط به FATF در کشور هستیم و مسئولان ذی‌ربط هنوز تصمیمی در این رابطه اتخاذ نکرده‌اند. برای بررسی پیامدهای اقتصادی قرارگرفتن در لیست سیاه FATF «آرمان ملی» گفت‌وگویی با مهدی تقوی، اقتصاددان، انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.
در حالی که فقط حدود یک ماه تا پایان مهلت FATF به ایران فرصت باقی مانده، اما هنوز مسئولان مربوطه این موضوع را مسکوت گذاشته‌اند. دلیل تاخیر در تعیین تکلیف این موضوع چیست؟
البته طی مدت اخیر دولت و مجلس موافقت کلی خود را با تصویب لوایح مربوط به FATF نشان داده‌اند و به نظر می‌رسد حداقل در این سطح از تصمیم‌گیری مشکلی برای اجرای مفاد مربوطه وجود ندارد. باید توجه داشت که کشورهای دیگر هم چندان سنگ ایران را به سینه نمی‌زنند، بلکه آنها هم دنبال منافع خود هستند؛ حال در چنین شرایطی باید نظام تصمیم‌گیری کشور هم شرایط مختلف را بسنجد و آن را روی ترازو قرار دهد و در یک معامله برد- برد پذیرش لوایح چهارگانه را در دستور کار قرار دهد. حال اینکه چرا در این مدت این طرح مسکوت گذاشته شده به دلایل سیاسی مربوط می‌شود.
متاسفانه افرادی هم که در این باره تصمیم‌گیری می‌کنند اعتنایی به نظرات اقتصاددانان ندارند و بیشتر تحت تاثیر مخالفت‌هایی قرار گرفته‌اند که بیشتر ریشه در جناح‌بندی‌های سیاسی دارد تا اینکه نظری کارشناسی و مبتنی بر کارکردهای اقتصادی باشد. به نظر می‌رسد افرادی هم که حتی بر اساس منافع سیاسی خود با این طرح مخالفت می‌کنند از عواقب و پیامدهای قرارگرفتن ایران در لیست سیاه FATF اطلاع ندارند؛ در صورتی که این اتفاق رخ دهد آتش آن دامن‌گیر همه می‌شود و مخالفان هم نفعی از آن نمی‌برند. با این حال از کسانی که تاکید دارند مجمع تشخیص مصلحت نظام باید لوایح FATF را رد کند انتظار می‌رود که دلایل اقتصادی خود را بیان کنند. شاید آنها ادله‌ای دارند که برای دیگران روشن نیست.
در این مدت آنچه درباره مخالفت‌ها مطرح شده بیشتر مربوط به مسائل حاشیه‌ای می‌شود. به‌عنوان مثال عده‌ای می‌گویند FATF قصد دارد به اطلاعات بانکی ایران دسترسی پیدا کند و آن را در اختیار دشمنان قرار دهد. اگر مساله به این شکل باشد که دیگر هیچ کشوری عضویت در این نهاد را نمی‌پذیرد. به‌‌علاوه اینکه طبق گفته خود مسئولان اکنون کشور تحت شدیدترین نوع تحریم‌ها قرار دارد، بنابراین ما باید دنبال راهی برای کاهش فشار تحریم‌ها باشیم که پذیرش لوایح و قوانین بین‌المللی می‌تواند یکی از راه‌های فرار ایران باشد.
در حالی که بی‌اعتنایی به FATF بیش از هر فرد و گروهی، باعث خشنودی سران ایالات متحده، یعنی همان دشمن ایران، که مخالفان FATF از آن دم می‌زنند، می‌شود. متاسفانه گفتمان‌سازی در ایران به‌گونه‌ای پیش رفته که مسئولان و کارشناسان دیدی مطلق‌گرایانه به مسائل دارند. در این زمینه هم عده‌ای می‌گویند که به‌هیچ‌وجه نباید اعتنایی به گروه ویژه اقدام مالی داشته باشیم و عده‌ای پذیرش لوایح FATF را ناگزیر می‌دانند؛ در حالی هیچ‌کدام اینها تحلیل درستی نیستند. اگر نگرش‌های سیاسی را کنار بگذاریم، متوجه می‌شویم اکنون در یک دو راهی قرار گرفته‌ایم و سرانجام باید یک راه را انتخاب کنیم؛ نمی‌توان همزمان در هر دو مسیر پا گذاشت. قرارگرفتن در هر دو مسیر مزایا و معایب خاص خود را دارد؛ ما می‌توانیم با استفاده علم و تجربه انتهای این دو مسیر را پیش‌بینی کنیم و هر کدام که مزیت بیشتری برایمان دارد را انتخاب کنیم. البته تصمیم‌گیران باید پاسخگوی نتایج هم باشند و اگر تصمیمشان به نفع کشور تمام نشد، به یکباره از زیربار مسئولیت شانه خالی نکنند و آن را به گردن تحریم، دولت، مجلس و … نیندازند.
قرار گرفتن در لیست سیاه FATF چه پیامدهایی برای اقتصاد ایران دارد؟
اکنون عده‌ای می‌گویند اگر لوایح مربوط به این گروه را پذیرفتیم و رونق به اقتصاد بازنگشت، موافقان این طرح باید پاسخگو باشند و حتی رئیس‌جمهوری استعفا دهد! من معتقدم اگر کسی تصور می‌کند با تصویب چند قانون اقتصاد شکوفا می‌شود در گمراهی کامل به سر می‌برد.
قطعا با پذیرش لوایح FATF هم اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد، فقط راهی جدید برای گشایش‌های بین‌المللی گشوده می‌شود. زیرا همین حالا هم ما در شرایط تحریم به سر می‌بریم و رشد اقتصادی در پایین‌ترین حد خود قرار دارد. چنین اقتصادی پیش از تصویب هر قانون و لایحه‌ای به برنامه‌ریزی بلندمدت قابل‌اجرا نیاز دارد. بنابراین لازمه تدوین و عملیاتی‌شدن چنین برنامه‌ای پذیرش قوانین بین‌المللی، ازجمله لوایح FATF است. FATF هدف نیست، بلکه وسیله‌ای برای رونق است.
حال قرارگرفتن در لیست سیاه این نهاد مانند این است که ما در سازمان ملل هیچ نماینده‌ای نداشته باشیم. بالطبع در چنین شرایطی نمی‌توانیم صدای خود را به گوش سایر کشورها برسانیم و آنها می‌توانند هر تصمیمی که می‌خواهند برای ایران بگیرند. از دیگر پیامدهای آن می‌توان به توقف کامل صادرات، بلوکه‌شدن تمام حساب‌های بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی که به هر نحو با ایران سر و کار دارند، دورماندن از تکنولوژی، عمیق‌ترشدن رکود تولید و حتی توقف آن، درگیری‌های اقتصادی، توقف مراودات مالی با شرکای تجاری و … اشاره کرد.
اما در صورت پذیرش این مفاد اطلاعات پولی و مالی ایران شفاف می‌شود، مبارزه با قاچاق و تروریسم شکل جدی‌تری می‌گیرد، فضای جدیدی برای گره‌زدن منافع ایران با نظام جهانی به وجود می‌آید و بخش خصوصی به امکان واردات ماشین‌آلات، مواد اولیه و تکنولوژی روز دنیا دست می‌یابد. به هر حال باید دید ما چه چیزی را در مقابل چه چیزی از دست می‌دهیم.
موضوع دیگر به مبارزه با پولشویی بازمی‌گردد. در حالی که اقتصاد ایران قربانی مفاسد گسترده است چرا برخی از چهره‌های سیاسی در مقابل مبارزه با پولشویی ایستاده‌اند؟
بله ایران همواره در صف اول مبارزه با تروریسم، قاچاق، فحشا و ایستاده است. کشور ما هرساله هزینه زیادی بابت جلوگیری از گردش پول‌های کثیف و بدون منشأ در اقتصاد می‌کند، اما عده‌ای بدون توجه به این موضوع FATF را سم می‌دانند. در حالی که این موضوع هیچ ارتباطی با تحریم و برجام و آمریکا ندارد و فقط جایگاه ایران را در نظام جهانی اقتصاد مشخص می‌سازد.
آرمان ملی/امیر داداشی
