«جان وین»؛ بازیگر توانای سینمای وسترن
«جان وین»؛ بازیگر توانای سینمای وسترن
مجموعه: دنیای بازیگران
توتال فیلم «جویندگان» جان وین را به عنوان بهترین فیلم او انتخاب کرد.
در جست و جوی غولی زیبا از بطن طبیعت وحشی!
نشریه سینمایی «توتال فیلم» در گزارشی فیلم «جویندگان» ـ محصول سال ۱۹۵۶ ـ را بهترین نقش‌آفرینی «جان وین» در تاریخ سینما معرفی کرد. وب‌سایت اینترنتی «توتال فیلم» با نظرسنج منتقدان و علاقه‌مندان سینما فهرست بهترین فیلم «جان وین»، بازیگر بزرگ سینمای آمریکا را منتشر کرد که فیلم «جویندگان» در رتبه اول قرار دارد. پس از «جویندگان»، فیلم «ریو براوو» قرار دارد و فیلم «شهامت» ساخته «هنری هاتا‌وی» که جان وین برای آن موفق به کسب جایزه اسکار و گلدن گلوب بهترین بازیگر مرد شد، در رتبه سوم قرار دارد.
جان وین پیش از مرگ در سال ۱۹۷۲ در ۱۷۰ فیلم نقش‌آفرینی کرد و در سال ۱۹۶۹ با فیلم «سنگریزه واقعی» موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد شد. این بازیگر بزرگ هالیوود روز ۲۶ می۱۹۰۷ در ایالت ایووا در شمال شرقی آمریکا به دنیا آمد و در سن ۷۲ سالگی بر اثر سرطان در لس‌آنجلس درگذشت.
«جان وین» تجسم ایده‌آل سنتی یا به اصطلاح ارزش اصیل آمریکایی بود که شاید امروزه برای بسیار مردم جهان ناخوشایند باشد. آمریکای جان وین جولانگاه آزادمردان است و قلمرو نظم و قانون. نظمی که چه بسا ظالمانه است و قانونی که می‌تواند طرفدار زورمندان باشد. این آمریکا اعتماد فراوان و اراده قوی دارد و تا حدی هم قلدر و زورگوست. از هرچیز و هرکسی برتر است و چون از دیگران قوی‌تر است، پس به خود حق می‌دهد که حرف و نظر خود را با زور هم پیش ببرد.
مردی با اندیشه کهنه
جان وین از زمانی که در سینما به شهرت رسید، همیشه نماینده اندیشه کهنه و محافظه‌کارانه بود. در جریان جنگ داخلی اسپانیا که بیشتر شهروندان آزادیخواه آمریکا و جهان از بنیاد جمهوری حمایت می‌کردند، جان وین سرسختانه از ناسیونالیست سلطنت‌طلب که قاتلان دموکراسی جوان اسپانیا بودند پشتیبانی می‌کرد و برای آنها کمک مالی می‌فرستاد. جان وین از زمانی که در سینما به شهرت رسید، همیشه نماینده اندیشه کهنه و محافظه‌کارانه بود.
در جنگ جهانی دوم جان وین با ورود آمریکا به جنگ و گشودن جبهه شرق اروپا مخالف بود، زیرا عقیده داشت که جنگ فرصتی است تا آلمان نازی حساب «اتحاد شوروی» را یکسره کند تا جهان از «شر کمونیسم» راحت شود. به همین ترتیب جان وین از عملیات ارتش آمریکا در کره و ویتنام نیز دفاع کرد، زیرا جنگ‌طلبی و برتری‌جویی ایالات متحده را دفاع موجه به اصطلاح «جهان آزاد» در برابر تهاجم کمونیسم می‌دانست. در دورانی که روشنفکران آمریکا لشکرکشی بی‌رحمانه به خاک ویتنام را محکوم می‌کردند، جان وین در سال ۱۹۶۸ فیلم «کلاه سبزها» را ساخت که به حملات بی‌رحمانه ارتش آمریکا، سیمایی عادلانه و اخلاقی می‌داد. بیشتر سینمادوستان تصویر جان وین را بیشتر از خود او دوست دارند. او را نه پشت تریبون تبلیغاتی بلکه روی پرده سینما می‌پسندند. او روی اکران زنده‌تر و شاداب‌تر و انسان‌تر است. در تاریکی سینما او را روشن‌تر می‌بینیم. جان وین تنها بازیگر آمریکایی بود که در زمان حیاتش سیمای اسطوره‌ای پیدا کرد.
او با هیکل تنومند، حرکات نرم و صدای کلفت و دورگه‌اش از ابعاد انسانی بزرگ‌تر بود. وقتی تفنگ به دست می‌گرفت و بر پشت اسب به سوی افق دور می‌تاخت، تماشاگر می‌دانست که از او کارهایی برمی‌آید که فراتر از توش و توان ماست. در عین حال او در بیشتر نقش‌ها انسانی بود معمولی با تمام ضعف‌ها و محدویت بشری، برای همین هم می‌توانستیم با او همدردی داشته باشیم و گاه در جلد او فرو برویم. تماشاگر می‌پذیرفت که او نماینده خیر است و باید بر شر پیروز شود. چند و چون در ماهیت خیر و شر و موشکافی حقوقی یا اخلاق حوصله سینمای وسترن بیرون است. سینمای وسترن روایت بخش گذشته آمریکاست که زیاد هم دور نیست. مقطعی که ایالت شرقی کرانه اقیانوس اطلس می‌روند تا ایالت جنوب غربی آمریکا را تا کرانه اقیانوس آرام فتح کنند. این دوران از التهابات اجتماعی و سیاسی سرشار است، با انبوه حوادث تکان‌دهنده و ماجرا پرهیجان. گنجی بی‌کران از حکایات غریب و داستان پرکشش. زمینه تاریخی این داستان پرتب و تاب از ۱۰-۱۵سال فراتر نمی‌رود و تنها برشی باریک از گذشته آمریکا را در برمی‌گیرد.
دوره‌ای پرآشوب در حوالی سال ۱۸۶۵ تا ۱۸۸۰ که پس از پایان جنگ داخلی فرا رسید. هیچ بازیگری در سینمای آمریکا مانند جان وین به ژانر یا شاخه سینمای وسترن هویت نداده است. همه بزرگان هالیوود از گری کوپر و کرک داگلاس تا برت لنکستر و جیمز استوارت و در سال نزدیک‌تر پل نیومن و رابرت ردفورد و استیو مک‌کویین و کلینت ایستوود و کوین کاستنر به قهرمانان غرب وحشی جان داده‌اند، اما هیچ یک از آنها به برازندگی و استواری جان وین در دل دره غریب و دشت پهناور و آسمان درخشان آن دیار ناآشنا جا نیفتادند. جان وین با قد افراشته، چهره سوخته و نگاه عمیق با چشم‌انداز بکر و غریب غرب وحشی یگانه بود.
او در قالب گاوچران یا کلانتر، در سیمای ششلول‌بند یا سواره‌نظام، مرد تیپیک دنیای وسترن بود که گویی همان دم از دل چشمه رخشان و صخره سخت برجوشیده بود.
او خود یکپارچه وسترنر یا مرد اصیل غرب بود. یل آشنای دشت بی‌کران غرب که نیاز نداشت نقش کابوی را بازی کند. درست بر ، این کابوی بود که نیاز داشت از او تقلید کند تا به یک کابوی واقعی بدل شود.
جان وین در نزدیک ۲۰۰ فیلم ایفای نقش کرد ه اما سیمای واقعی او در سینمای وسترن است که به کمال جان می‌گیرد. در پهن دشت فراخ و دره پرسنگلاخ است که این «یکه سوار» سرشار از سرزندگی و شادابی، با تمام قامت در افق قد می‌کشد. غولی زیبا که از بطن طبیعت وحشی زاده می‌شود و آماده، تا بر افق‌ها و افلاک چیره شود. یک نمایه اصلی سینمای وسترن ترسیم تضاد فرهنگ مدنی (شهرنشینی مدرن) با مناسبات و ساختار سنتی (خانه‌به‌دوشی بدوی) است. جان وین در جان دادن به این بعد از جهان وسترن بی‌نظیر است. در قیافه مردانه، در منش و رفتار او چیزی مرموز، بدوی و دست‌نیافتنی هست که او را از الگو عرفی و مدنی دور و به سرشت وحشی وسترن نزدیک می‌کرد. در رفتار او پویه‌ای غریزی هست که او را از تکرار و ابتذال دور می‌کند.
سیمای او در سایه روشن عواطف و انگیزه گوناگون تغییر رنگ می‌دهد. خشم و خشونت مردانه او در یک آن به عطوفت و مهربانی بدل می‌شود، گویی در پیکر زمخت این «غول بیابانی»، کودکی معصوم و بی‌آزار کز کرده است.
جان وین در سال ۱۹۲۶ در زمان سینمای صامت بازیگری را شروع کرد. سال‌ها بعد در سال ۱۹۳۹ بود که با وسترن برجسته جان فورد به نام «دلیجان» به شهرت رسید. در فیلم حماسی جان فورد بود که سیمای جان وین تا حد اسطوره‌ای زوال‌ناپذیر قوام گرفت. در فیلم‌هایی مانند «قلعه»، «آپاچی»، «ریو گرانده»، «جست‌وجوگران»، «دختری با روبان زرد»، «آخرین فرمان»، «مردی که لیبرتی والانس را کشت» و «سواره‌نظام»؛ این فیلم‌ها امروزه به گنجینه کلاسیک سینما پیوسته‌اند.
سینماگر بزرگ دیگری که در تکوین سیمای اسطوره‌ای جان وین سهم داشت هاوارد هاکز است. او پس از ساختن وسترنی زیبا به نام «رود سرخ» به سال ۱۹۴۸، در سال بعد با سه‌گانه‌ای ظریف و استادانه موفق شد بلوغ بازیگری جان وین را به نمایش بگذارد.
این سه گوهر سینمای وسترن عبارتند از: ریو براوو، ریو لوبو و الدورادو. جان وین دو فیلم نیز کارگردانی کرد: وسترنی به نام آلامو در سال ۱۹۵۹ ساخت و فیلم جنگی «کلاه سبزها» را به سال ۱۹۶۸ اما در ستایش از او لازم نیست از این دو فیلم سخنی گفته شود.
به‌سادگی باید گفت که او بازیگری توانا بود که سینمای وسترن به او مدیون است. آخرین نقش‌آفرینی «جان وین»، ستاره نامدار سینمای آمریکا ۳۱ سال بعد از مرگ او، در قالب دی‌وی‌دی عرضه می‌شود. فیلم «توفان‌سواران غرب طلایی» آخرین فیلم «جان وین» است که پیش از این هرگز به‌روی پرده سینما نیامده بود.
این وسترن علمی ـ تخیلی محصول سال ۱۹۸۴ است که آخرین نقش‌آفرینی «جان وین» پیش از مرگ در سال ۱۹۷۹ است. «جان وین» طی چند دهه فعالیت سینمایی در بیش از ۱۷۰ فیلم سینمایی نقش‌آفرینی داشت که اولین آنها در ۱۹ سالگی با نام «سرخ‌پوست هاروارد» بود. اگرچه ۳۱ سال از درگذشت این بازیگر بزرگ هالیوود می‌گذرد اما محبوبیت وی به‌واسطه بازی در فیلم وسترن و کابویی همچنان حفظ شده است. انجمن فیلم آمریکا در سال ۱۹۹۹، او را به‌عنوان یک ۱۳ بازیگر بزرگ تمام دوران هالیوود انتخاب کرد. فروش یک‌میلیون دلاری فیلم «ریو لوبو» در سال ۱۹۷۰ تنها به‌خاطر ایفای نقش او بوده است.
منبع: tehrooz.com
دیگر مطالب… و بیوگرافی بهاره افشاریبیوگرافی امیر جعفری بیوگرافی امین تارخبیوگرافی مریم کاویانی بازیگر سریال فاصله هاصدوسومین سالروز تولد «جان وین» و بیوگرافی ایرج نوذری
