لاهیجان نیوز :موزه تاریخی چای ایران یکی از مکانهای دیدنی شهر لاهیجان است که همه روزه پذیرای بسیاری از افراد بومیو گردشگران است.
لاهیجان یکی از قدیمی ترین و زیباترین شهرهای استان گیلان است که به “شهر چای” شهرت دارد زیرا چایکاری در ایران برای نخستین بار به همت “حاج محمد میرزا کاشف‌السلطنه چایکار” در سال ۱۳۱۹ هـ.ق در لاهیجان آغاز شد و به‌سرعت در این شهر و دیگر مناطق سواحل جنوبی دریای مازندران توسعه یافت.
مزار کاشف السلطنه روی تپه‌ای از چای که توسط وی در سال ۱۳۰۷ شمسی خریداری شده بود جای دارد، ابتدا بنا به وصیت کاشف‌السلطنه مزار وی که از مرمر سیاه بود بدون سقف و حفاظ و در میان بوته‌های چای قرار داشت اما اندکی بعد مقرر شد که دو درصد درآمد چای به ساخت مقبره‌ای درخور شأن او اختصاص یابد.
بنای مزار”پدر چای ایران” به سبک معماری غربی طراحی و ساخته شده است بدین ترتیب از سال ۱۳۳۵ شمسی بنای فعلی به سبک معماری غربی تهیه و به همت ” انجمن آثار ملی” به شکل کنونی با اسکلتی از بتن مسلح و نمای سنگ تیشه‌ای طوسی رنگ با زیربنای ۵۱۲ مترمربع ساخته شد.
همچنین از سال ۱۳۷۱ شمسی کل مجموعه به سازمان میراث فرهنگی کشور واگذار شد و سالن مستطیل شکل نسبتاً وسیعی در جوار برج آرامگاه بود برای احداث “موزه تاریخ چای ایران” درنظر گرفته شد.
این طرح با پیشنهاد، نظارت و اجرای سازمان میراث فرهنگی و با غرفه بندی و بهره گیری از تزئینات سنتی چوبی بسیار زیبا در دو طبقه پلکانی شکل در شهریورماه ۱۳۷۵ شمسی به پایان رسید.
این مجموعه هم‌اکنون با داشتن ادوات و وسایل سنتی و تخصصی مربوط به چای و مدارکی مربوط به چگونگی فعالیتهای پدر چای ایران همه روزه پذیرای بسیاری از افراد بومی و نیز گردشگران است.
موزه چای دارای سه قسمت همچون آرامگاه که با برجی مرتفع و چهارگوش در غرب و سالن اصلی که با دو اتاق به ابعاد حدود ۱۴ مترمربع در شرق جای دارند.
ورودی اصلی بنا در سمت شرق، ابتدا به دو فضای جانبی تالار اصلی گشوده و با پرده ای از نمایش تعزیه آراسته شده است.
در سمت راست، اسناد و مدارک تاریخی مربوط به کشف و امتیاز و عکسهای اولیه کاشف‌السلطنه به دیوار آویخته شده است همینطور اتاق سمت چپ، محل اسکان مدیر و اتاق نگهبانان موزه است.
تالار اصلی توسط یک طبقه چوبی به دو بخش فوقانی و تحتانی تقسیم و در ابتدای تالار دو پلکان چوبی با حالتی نیمه دوار به طبقه دوم منتهی می شود.
در جانب دیگر تالار در طبقه همکف، پلکانی سنگی به مقبره کاشف‌السلطنه راه می‌یابد، طبقه‌بندی تالار با نمایی چوبی به موازات ستونهای شش گانه داخلی انجام شده است.
غرفه‌های این تالار در دیوارهای جانبی و به صورت جعبه آئینه‌ای سراسری ایجاد شده است، در طبقه همکف در داخل ویترینها دو سماور روسی، سینی نقره، انگاره ساخت اصفهان، پیمانه و جعبه چای، چپق کیسه توتون، قهوه‌خوری چینی، مشربه و دست‌نوشته‌های کاشف‌السلطنه در معرض دید قرار گرفته‌اند.
در ویترینهای طبقه فوقانی وسایلی مانند ظروف سفالی و زیورآلات و اشیایی دیگر از عصر اشکانی و سلجوقی و نیز اسناد و قباله، تسبیح، جاجیم، پیمانه شیر، هاون چوبی، تغار کوچک چوبی، تنگ و… به نمایش گذارده شده‌اند.
در فضای داخلی قسمت مقبره، کف آرامگاه با مرمر سفید فرش شده و دیوارهای جانبی به صورت مدور و با ستونهایی مرتفع که تا سقف امتداد یافته جلب‌نظر می‌کند.
بر شکافهای نیمه مدور دیوارهای داخلی، عکسها و اسناد مربوط به شخص کاشف‌السلطنه به دیوار آویخته شده است.
سنگ مزار کاشف به رنگ قهوه‌ای در ابعاد ۷۸ در ۱۷۲ سانتی متر و با خط نستعلیق دارای چنین نوشته‌ای است: “هوالباقی – جایگاه و مزار شاهزاده حاجی محمد میرزا کاشف‌السلطنه چایکار است که پس از اتمام تحصیلات در اروپا در سنه ۱۳۱۴ هجری در سن ۳۵ سالگی به سمت ژنرال قنسولی هندوستان رفت و در ضمن اقامت در آن سرزمین، فن زراعت چای را آموخته و این محصول گرانبها را با هزاران مشقت به رسم ارمغان به وطن عزیز خود آورد.”
“کاشف السلطنه اول کسی بود که چایکاری را در ایران، وظیفه همت خود دانسته و تمام عمر علاوه بر خدمات عمده که بر دولت و ملت نموده با نهایت سعی دراین راه کوشیده و مجددا برای توسعه کشت چای در سن ۶۵ سالگی مأمور به هند و چین و ژاپن شده و در مراجعت از راه بوشهر در روز شنبه ۳۱ فروردین ۱۳۰۸ شمسی دو ساعت بعدازظهر در ” کتل ملوب ” با اتومبیل پرت و این جهان را با جهانی آرزو به جهانیان واگذار و شهید راه وطن شد.”
نمای بیرونی موزه به طور کامل با سنگ تیشه‌ای خاکستری پوشیده و کف سالن اصلی و محوطه مقبره نیز با سنگ مرمر فرش شده است.
آرامگاه کاشف‌السلطنه و موزه تاریخ چای ایران، متعلق به دوره معاصر بوده و دارای شماره ثبت ملی ۱۷۶۹ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور است.
در موزه تاریخ چای ایران ۵۳۲ قلم اشیای تاریخی ثبت شده است
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان در این ارتباط گفت: درموزه تاریخ چای ایران ۵۳۲ قلم اشیای تاریخی ثبت شده است.
محمدحسین مهدی‌پور افزود: از این تعداد اشیای موزه ۸۹ قلم مربوط به اسناد متعلق به مرحوم کاشف‌السلطنه پدر چای ایران و دیگر تجار محلی است.
وی با اعلام اینکه گنجینه تاریخ چای ایران از سال ۱۳۷۵ در کنار مقبره کاشف‌السلطنه در لاهیجان افتتاح شده است، یادآور شد: این موزه با امتیاز تخصصی بودن، مجموعه‌ای از ابزار و ادوات تهیه و مصرف چای را در خود دارد.
منبع:بیتوته